Saturday, October 30, 2010

اورمودان گلن ايشيقلار- قوشچولو كاظيم خان

كاظيم خان به ي  ، مه شهدي ريضا اوغلو 1280گونه ش ایلی  اورمونون قوشچو كه ندينده دونيا يه گه لدي. قوشچو انزه ل محالينين ان موهوم كه نديدير و اينديليك ده شه هره چئوريليب. كاظيم خان گوزه ل سه سه صاحبيدي كي آتاسيندان ايرثه آلميشدي و آزه ربايجان آشيقلاريندان ساييلاردي. بيرينجي دونيا ساواش لاري اسناسيندا 1325-26ايلله رينده ايلك اونجه حاج ناظيم آقا ايله بيرليك ده اونجه عوثمانلي اوردوسويلا كي كوردله ره يارديم اديب و اونلارين الين اهالينين قتل و تالانين دا آچيق قويموشلار چاتيشمايا گرير. بو ساواش جامال آباد ، قوشچو و گلوان كه ندله رينده باش ورير.
مارشيمون وان جيلولارينين باش چی سينين قه تلينده ن سونرا كي سالماسين كوهنه شه هرينده سيميتقو نون وسيله سيله باش توتدو و اورمو، سالماس شه هه رله رينده ارمني و جيلو بيرليك له رنين وسيله سيله بويوك بير سوي قيريما تورك اهالينين عليهينه مونجر اولدو، كاظيم خان و توفنگ چيلري انزل ماحالينين اهاليسين قيرخلار قالاسينا ييغيب و دوشمانين قتلين دن ساخلاماغي باشاردي. ده فعه له رجه ارمني و جيلو بيرليك له ري بو طبيعي ياريم آدا ني چنبره آليب و توپ و آغير سيلاح لارلا قوشاتماغا چاليشديلار آمما ساواشي قازانا ماديلار. كاظيم خان بير داهي سركه رده و سرداريدي و بو داشين ايچينده توپ ، توفنگ و چشيتلي بومبالار اوز باشاراجيليقيلا ايعمال اديردي. عوثمانلي اتحاد اسلام اوردوسونو ديخالتيله ارمني - جيلو بيرليك له ري دارماداغين اولوب و اهالي حتمي اولومدن قورتولدولار. بو دفعه اونلارين گتديين دن سونرا كورد اشقياسي اونلارين يرينه گچيب و سيميتقونون سركردله ليگيله اورمو ، سالماس و گوني آزه ربايجانين توپراقلاري و اهاليسي بويوك بير موصيبته دوچار اولدولار. بو كه ز بير داها اهالي و اونلارين قهرمان باشچيسي قيرخلار قالاسي ( كاظيم خان داشيندا ) ييغيليب و دوشماني گري پوسگوردولر. اقبال السلطنه اورمو واليسي اوز ديرايت سيزليگيله كاظيم خاني سيميتقويا تحويل ورر و بله ليكه او بويوك جنگاور سيميتقونون اسيري اولور ، آمما بويوك بير جسارت له دوشمانين اليندن قاچير و سيلاح سيز و آج اوزوني چهريق قالاسيندان كاظيم خان داشينا يتيرر.
كاظيم خان بير نئچه دفعه اورمودا اولان اينگليس كونسولويلا كي اهالي و كاظيم خاني جنگ دن سويوتماقا چاليشيردي موذاكيره اديب و گركن جوابي وردي.
ريضاشاهين ظهوروندان سونرا و سيميتقونون قتليندن سونرا دولت بيرليكلري بو قهرمان و ميلي شخصيتي حصره توتوب و تسليم اولمايا چاليشيرلار ، آمما كاظيم خان ريضا شاهين ماهيتين تشخيص وره رك قيرخلار قالاسينا قاييديب و تحصون ائدر. بير گجه قالادان قاييقلار واسيطه سيله شرفخانا بندرينه گديب و گجه دن ايستيفاده ائدرك سپهبد جهان باني ني گجه يوخودا غافل گير اديب و اوز اوستون نيظامي ذكاسين گوسترير. آنجاق بير اوزون موددت محاصيره و آجليق و بير چوخ چتينليكدن سونرا 1342هجري قمري ايلينده سرلشكر امير طهماسبي اوردوسو طرفيندن چنبره آلينديغي زامان ،اوزونون دوزتديگي بومبانين پاتلاييشيلا بير حادثه ده شهيد اولور. كاظيم خان بير قهرمان كيمي اولور و قيرخلار قالاسيندا دفن اولونور.
اورمولو تایماز

Wednesday, October 27, 2010

اورمودان گلن ايشيق لار- بالوولو ميسكين

نه غم دن آييغام نه ده سرخوشام
نه گونوم خوش گئچير نه قاره بيللاه
نه طه بعيم سويوقدور نه دل آته شه م
نه تشنه يم آبه نه قاره بيللاه
آتاسي موللا كه ريم قصاب اوغلي و اورمونون بالوو كه ندينده آنادان اولموش (1850ميلادي).سويله شيلرده واركي اونون طايفاسي يونيسلي ، شاه ايسماعيل صفوي واقتيندا مه ذهه ب له رين سونني ليقدن شيعه مه ذهه بينه چئويرمه زورلانديقيندان سونرا گونئیين كوزه چيان(كوزه كنان) قه صه به سيندن اورمويا كوچموشله ر. آدي حو سين و ته خه لو صي مسكيندير،مذهبي شافعي و كورا سونني طايفاسينا عاييددير.
ميسكينين ايلك عومري دوللي مصطفي نين حياتينين سون ايللرينه مصاديف اولور.  آوازه لري چوخ اوجا و بوگونه گه ليب چاتميش آشيق خان بابا ، آشيق مهدي ، آشيق عبدالكريم(اورمو كندلريندن)، آشيق قول هارتون(سالماسدان)، و بالوو كنديندن آشيقلار حمزه، غلام، صلاح ، محمد جعفر له معاصيردير.
ميسكين دفعه لر جه توركيه يه گديب گليب و ئوردادا ئوز تاثيرين بيراخميشدير ، اله كي بوگونده اوردا شعرلري ئوزانلار طرفيندن چاليب اوخونماقداديلار. عومرونون سون ايكي ايلين عيراقين اربيل شهرينده ، اوغوللوقي بابا و هم يرليلريله گچيريب و بو شهر 1917 نجي ايلده اينگليس لرين الينه دوشدوكدن سونرا وطنه قييدماق ايستر آمما يولدا خسته لنيب و ئولور.ميسكين 66 ايل ياشادي.
بو شاعيردن بير شعر دفه تري جنابلار جمال آيريملو و حميد شافعي هيمتيله 1378نجي ايلده چاپ اولونوبدور. اونون اشعاري تماماً تورکی ديلينده و هجایی؛ «دیوانی»، «قوشما»، «گرایلی»، «تجنیس»، «جیغالی تجنیس» و «دوداق دیمز» قاليبلاريندا قوشولوبدور.
بئش گون بو فاني دونيادا اعتبار ائديم نه ائديم؟
ده رد بيله نه ، بيلمه يه نه جان نثار ائديم نه ائديم؟
بير توكه نمه ز ده رده دوشدوم بولماديم چارا،
دواسيز ده ردين الينده ن لوقمانا گئديم نه ائديم؟
بو هجرانا دوشه لي ياسديقا قويدوم سه ري،
گوزومو تيكديم قاپيا كيمسه گيرمه ز ايچه ري.
بير آخ چه كديم نهاديم دان قوي گه لسين اجه ل ته ري،
بوندان آرتيق سيته م اولماز آهي زار ائديم نه ائديم؟
ميسكينين شعرلريندن بير اورنك داها:
من گه لیردیم نازلی یارین ائلیندن
 قوهوم نازلی قارداش نازلی ائل نازلی
ایدیم بوداغینی ده ردیم گولونه دن
بولبول نازلی، قونچا نازلی، گول نازلی

اوخودوغوم «الیف»یمدی «ب»ییمدی
ده ردی دیلی ده رد بیله نه دئ ایندی
نازلی دیلبر دوردو رخه تین گئییندی
که مه ر نازلی، قامت نازلی، بئل نازلی

خان باده سین خان دولدورسون، خان ایچسین
جه سد ایچسین، جانان ایچسین، جان ایچسین
ایکی سئوگی بیر- بیر ایله سئویشسین
دوداق نازلی، بوخاق نازلی، دیل نازلی

حسینی- یم من ده اولدوم بئچارا
سیر رقیبله ر نه پئشه یه نه کارا
سونا تکین توتدوم چکیم که نارا
سونا نازلی، ترلان نازلی، گؤل نازلی

اورمولو تایماز

Wednesday, October 20, 2010

اورمو گؤلو افسانه سی ــ ائلبیر قوشاچایلی



تاریخین دانیلمیش کیتاب­لاریندا

نه یالقیز یازیلیب

عونوانین سنین!

کیمسه­ سیز دوشموسن بیر قریب ائلده،

ساغالماز کدریم غمیم اولموسان

هر یانین دولودور تانیش یادلارا،

سوسوزدان قورویوب دیله گلمیسن

هارایین اوجالیر گؤیون دوزونه

سسینه سس وئره ­ن گؤزه گؤرونمور

ویجدان­سیز اینام­سیز ائلین ایچینده،

نه تئز گؤز یوموب افسانه اولدون!؟

سینه­ نده اوینایان قیزیل بؤجک­لر،

اؤلدولر سوسوزدان سس­سیز سمیر­سیز!

آه چکیب آغلادین اؤز احوالینا

گؤزونون یاشینی سیله­ ن اولمادی

نه چکدین...؟ کیمسه­ ده بیله­ ن اولمادی

هر یئتن ایری­سین سنده دوزلتدی!

باغرینی دلدیلر کؤرپو سالدیلار

اوزونه قان­ ایله اؤلوم یازدیلار!

***

توپراغیم اوزو کسه

گؤی قاشی سان­ سن

ووقارین شوکتین توکنن دئییل

«دوز-چؤرک اینامین» دوزوندان آلدیق

شور دوزون قولومدا قان اولوب ایندی!!!

عیبی یوخ دالغاسیز بیتسه­ ده عمرون...

داییما ایچیمده دالغالانیرسان!

«چامیرلار» ائلیندن سن یادیگارسان

قویمارام فیکرینه قوروماق گله

هارایین ائشیدیب گله­ ن اولماسا

دردینی غمینی بیله­ ن اولماسا...

او قدر آغلاییب، سیزیلدارام کی

گؤزومون یاشلاری ایرماغا دؤنسون

آخیبان کؤنلومه سنی دویورسون!!!

امیر کبیر بیلی یوردونون تورک اویرنجی لری

Tuesday, October 12, 2010

اورمو گؤلو ـ آیشین اورمولو


آغلايين چايلار ، كي اورمي گولي آغلاماسين

آغلايين بولودلار

آغلایين دره لر

آغلاین تپه لر

آغلایين داغلار

آغلایين ایگيتلر

آغلایين آنالار

آغلایين بالالار

آغلایين جاوانلار

آغلایين قوجالار

آغلایين اینسانلار

آغلایين کی گوز یاشلاریز سئله دونسون

آغلایين کی اورمی گولو قوروماسين

ياشاياجاقدیر اورمي گولي، او يالنيز دييل

بيز واريخ تا اودا یاشاسين

گوز ياشلاريميزلان سوواریپ، دولدوراجاغيق اونو 
قایناق: تبریز سسی سایتی

Friday, October 8, 2010

اورمودان گلن ايشيقلار- آيت الله ميرزا علي عسگر آبادي

اورمونون آزه ربايجانيميزا اتحاف اتميش شخصيت لردن دانيشماق اوچون اورمودان گلن ايشيقلار آدينين آلتيندا بير نچه نفري موختصر اولاراق تانيتمايا چاليشميشيق ، بو سفر بير ديگر بويوگوموزي تانيتماق ايستيرم.ميرز ه (ميرزا) آلي(علي) مرحوم كبلايي علي النقي نين اوغلو 1286 هجري قمري ايلينده اورمو نون عسگر آباد كندينده آنادان اولدو. ميرزه آلي اورمودا ابتيدايي درسلري آلديقدان سونرا نجفه گديب و ايجتهاد درجه سينه ارديكدن سونرا اورمويا مراجيعت ائدير. مرحوم عسگر آبادي مجلس شوراي ميللينين اورمو ميلت وكيلي اولاراق سچيليب و تهرانا گتمك ايستر لاكين مه حه مد عليشاه اوردوسو و مشروطه چيلرين ساواشلارينين اوزوندن تهرانا وارمادان ، دونوب و ايستانبولا گئدير. بيرينجي دونيا ساواشيندا اورمودا جيلولوق فاجيعه سي باش ورير . اهالي مرحوم عسگر آباديا اولايلاري يتيشديريب و عسگر آبادي ايستانبول مسچيدلرينده آتشين نوطوقلار ائدير. بو چيخيشلار اتحاد اسلام اوردوسونون ياراديلماسينا سبب اولور و عثمانلي اوردوسو اوشنويه حدودوندان ايرانا گچيب و آسوري – ارمني اتفاقي  دارماداغين ائدير. اورمو ، سالماس ، خوي و سولدوز راحات نفس چكير.مرحوم عسگر آبادي بو اولايلاردان سونرا اورمويا گليرو بوغدا ميدانينداكي بازارباش مسچيدينده خالقين ايرشادينا مشغول اولور . بو ديرلي عاليم 1276نجي ايلده وفات ائدير. مرحوم عسگر آبادينين آدي اورمو شهرينين امام(پهلوي) خياوانيندان ، باكري(فرح) خياوانين بير بيرينه قووش دوران خياوانا وريلميشدي . تاسوفله ، اينقلابدان سونرا نامعلوم سببلردن اوتوري بو خياوانين آدي بعثت آدينا چويريلميشدير
http://urmulutaymaz.blogspot.com/2010/10/blog-post_06.html

Wednesday, October 6, 2010

اورمو گولو بایاتی لاری
















خه به ر وئرین ائلله ره،
دوشسون هامی دیلله ره،
اورمو گولو گوز دیکیب،
مه ده د وئره ن ال له ره.

گه ل ایناناق سئوگی یه،
قارداشلیغا بیرلی یه،
بیزده ن یاردیم ایسته ییر،
آزربایجان اورمیه.

من آشیق آی اولایدیم،
بیر سولو چای اولاردیم،
آشیب، داشیب داغلاری،
گه لیب سه نه دولایدیم.

خالقیمین دوزلو گولو!
گورمه یه ک سه نی اولو،
قویوب، گئدیب، بوراخما،
بیزه قورو بیر گولو

بو ده ردی کیمه یازام؟
اوز یوردومدا یالقیزام،
ائشیدیرسه نمی مه نی؟
بو گونلهر چوخ سوسوزام.

هارای لار آی هارای لار!
دولارنار ایل له ر – آیلار،
من سوسوزام، هارداسیز؟
سویو گه تیرین چایلار!

بیلمه لیسیز سیز بونو!
گه لمه ز گولومون سونو،
یو کیچیک ال له ریمله،
قورتاراجام، من اونون

قوشارلار:
Baufritze N-s & Elireza Quluncu