Wednesday, December 30, 2009

قدمت و عظمت تپه حسنلو












تپه حسنلو يکي از مهمترين اماکن باستاني و تاريخي آزربايجان و جهان به شمار مي رود. باستانشناسان ايراني وخارجي قدمت انرا حدود 800تا1400 قبل از ميلاد تخمين زده اند. حدس ديگرانست که اثار مربوط به ويرانه هاي تپه حسنلو در 700يا650 قبل از ميلاد به آتش کشيده شده است .تا کنون 10 دوره مختلف باستاني متمايز از نظر اسکان در تپه حسنلو شناسايي گرديده، اين دوران از دوره ابتدايي سنگي آغاز و تا دوره باستاني و مادها و ساير دوره ها تا دوره اسلامي، ادامه مي يابد.  
اين تپه در استان آزربايجان غربي،جنوب غربي درياچه اورميه ودر منطقه سولدوز واقع شده است .اين تپه داراي 22متر بلندي و پهناي آن در حدود 280متر،مي باشد.
شناسايي وحفاري تصادفي آن در سال 1313ش.صورت گرفت ودر طي اين حفاري،تعدادي ظروف سفالي با اشکال متنوع ومختلف بدست آمد.تا اينکه در سال 1336ش. کاوش علمي وتخصصي توسط هئيت مشترک ايراني وآمريکايي آغاز گرديد.ودر طي حفاري وکاوش ،از روي خرابه هاي شهر يا دژي خاکبرداري شد که به عقيده ي باستانشناسان ،متعلق به قوم ماننا بود.ديوار هاي اين بنا هاو منازل ومعابد آن ،با پايه هاي سنگي ساخته شده ،ودر بالاي آنها ازآجرهاي بزرگي بطول40وعرض 23س.وضخامت 14 سانتيمتر استفاده شده است . قسمت اعظم تپه ، هنوز حفاري نشده است،ولي در قسمت حفاري شده،ويرانه هاي شهر يا دژي ديده مي شودکه از دو بخش عمده تشکيل شده است:
1_قسمت نخست، تالار کوچک(معبد يا تالار شاهي)است،که در آن سکوهاي بزرگ و کوچکي ديده مي شود ودر انتهاي جنوب تالار تختگاه(يا محراب)معبد قرار دارد ،ودر اين قسمت سکو هاي بزرگ وکوچکي مشاهده ميگردد.
2_تالار بزرگ يا معبد اصلي،اين تالار در ضلع شمالي ومجاور بناهاي تالار اول قرار گرفته است،کف اين تالار سنگ فرش شده ودر آن دو قطعه سنگ بزرگ ديده ميشود باستانشناسان اين دو قطعه سنگ سرخ رنگ وبزرگ را،وسيله اي براي مجازات محکومين ويا براي بجا آوردن قرباني مي دانند .بدين ترتيب که سر قربانيان ومحکومين را روي آن از تن جدا مي نمودندودر انتهاي اين تالار ،سه ستون بزرگ سنگي جاي گرفته و پشت اين ستون هاي 4 متري ،منازل کوچکي با مصالح سنگي قرار دارد که به نظر باستانشناسان ،محل سکناي بردگان،کنيزان ويا خادمان معبد ،بوده است.در اين قسمت اسکلت 40 زن پيدا شده است.دور تا دوره بنا ها را حصاري به ارتفاع 6 متر فرا گرفته است. براي جلوگيري از تخريب اثار ديوار ها ونما ها را سوواخ(کاه وگل)کشيده اند.
مهمترين اثر کشف شده از اين تپه که اهميت  ويژهاي در جهان باستان شناسي داردجام طلاي حسنلو ميباشد. اين جام توسط هئيت حفاري دانشگاه پنسيلوانياي آمريکا به سرپرستي دکتر دايسون در روز پنج شنبه2 مرداد ماه سال 1337شمسي،حوالي غروب آفتاب بدست آمد.وزن آن 950گرم،بلندي جام 21 سانتيمترومحيط لبه آن،61 سانتيمتر ميباشد.ودر موزه ايران باستان تهران نگهداري مي شود.
ساير آثار کشف شده از تپه:
1-شير خوابيده از برنز(موزه لور پاريس)
2-شير خوابيده از برنز(موزه تهران)
3-گوشواره به شکل انگورو گردنبند ي از طلا (موزه تهران)
4-تنديس هايي از حيوانات خيالي ،اسب بالدار ،سه هاي آهني و فولادي با نقوش حيوانات ،گردنبند،دهنه اسب ودهها اثر با ارزش ديگر
بررسي نقوش جام طلاي حسنلو:
 بر روي جام حسنلو ،نقوشي با هنرمندي خاص وبديع،بصورت برجسته  نقش شده به نحوي که بر روي لبه بالايي جام ،خطوطي بصورت تابيده دور تا دور آنرا فرا گرفته است.قسمت انتهايي جام را خطوطي بصورت سنبل و4 قوچ که بر دور يک صفحه شطرنجي 10*9ايستاده اند محصور مي کنند .در سطح جام 3 گردونه(ارابه جنگي )ديده مي شودکه سه گاو آنها را مي کشند.مردي بر ارابه اول سوار شده و منشوري در دست دارد،موهاي  سر اين مرد به طرف بالا تابيده شده ومرد ديگري در جلو ايستاده وجامي به رسم پيشکش،در دست گرفته است .از دهان گاو اولي رشته آبي جاري شده وتا روي  سرهاي اژدهاي سه سر پيش مي رود .
در پايين اين قسمت گردي هاي کوچکي ديده مي شود که ممکن است حکايت از گياهان داشته باشدکه  نشانگر سرسبزي منطقه مي باشد .
چرخ هاي ارابه 6 پره هستند وبا ارابه هاي اقوام باستاني ديگر که 8 پر هستند تفاوت دارددو مرد روي جام دو گوسفند را براي پيشکش بعد از مرد اولي ،که جامي در دست گرفته آورده اند.
در پايين نقوش فوق مار سه سري نشسته ودر کنار اين اژدها ،در سمت چپ مردي مرد  ديگري را شکنجه مي کند .پشت سر اين مرد شکنجه گر ،تخت بي پشتي اي ديده مي شود در پايين ،باز نقش تختي ديده مي شود ،که مردي روي آن نشسته وعصايي در دست او نمودار است.جلو اين مرد،زني طفلي را بر زانوان خود نشانده ودر بالاي تصوير زن،مردي ساغري را در دست گرفته است.پشت سر اين مرد 3 شمشير قرار دارد.ودر پشت شمشير ها وزير سومين گردونه شيري ديده مي شود   ،ومردي بر شير افسر زده وافسار اورادر دست گرفته است و در دستان اين مرد چوبي سر گرد مشاهده مي شود،ودر قسمت پايين دو مرد دست هاي مردي را گرفته وموهاي او را مي کشند در پشت شير عقابي بال هاي خود را گشوده و سر انساني با دو دست او که بال عقاب را گرفته است. ديده مي شود ودر قسمت انتهايي مرد جنگجويي که کماني در دست چپ وتيري در دست راست خودگرفته، ديده مي شود کمان اين مرد همانند کمان سکاييان است.(که قومي سلحشور در تاريخ باستان بودند) واحتمال دارد که اينان  يکي از متحدان قوم مانايي بوده اند  که بر عليه آشوريها و اورارتو مي جنگيدند. و بالاخره در روي جام تصوير زني ديده مي شود که حجاب خود را گشوده است.
با استفاده ازآثار تپه حسنلوونقوش جام طلاي حسنلووديگر اماکن منسوب به قوم ماننا،باستانشناسان به کم کيف حيات قوم مانايي تا حدودي پي برده اند                  
1-قوم مانايي قومي شجاع و جنگجو بودند.
2-به زراعت ودامپروري اشتغال داشتند.
3- اين قوم صنعتگران ماهري داشتند،که با مهارت و ظرافت تمام ابزار جنگي وکار و ظروف سفالي متناسب را مي توانستند بسازندوبه خاطر اين امر مورد توجه اقوام آشوري واورارتو  بوده اند.
4ماننا ها بارها با اقوام آشوري و اورارتو  ،جنگ هاي زيادي براي حفظ استقلال خود ويا  حاکميت بر آنها کرده اند.
5-احتمالا باتوجه به شواهد وقراين تاريخي تپه حسنلو محل تولد زردشت بوده ويا او از ميان اين قوم ظهور کرده است.
6-از نظر ريشه نژادي ماننا بومي  فلات ايران وآذربايجان محسوب مي شوند 
هويت باستاني قوم ماننا
(نگاهي به تاريخ وفرهنگ ايل قره پاپاق_عيسي يگانه)

Sunday, December 20, 2009

Urmuda Çillə Gecə Törəni













Çillə Gecəsində işlənilən sözlərlə bir araşdırmam olacaq. Görüm üçün Çillə, Qarpız, Qar, Qış və ...
Çillə 
Türk dilində Yay Sözünün mənası Ox olur, Çillə mənası ip(Oxun ipi) və o yer ki Ox da Çubuq Qoyuruq və o mənalar ki deyiləcək
Türk dilində ilin üç Ayına(novruz bayramından üç ay gedən)yay Fəsli deyilir. O vaxt ki deyilir yayın çilləsi mənası budur ki yay Fəslindən 45 Gün gedib və Yay Günləri uzanıb.
Qışın çilləsi bu mənayadır ki Qışın Soyuxluqu Uzanıb ki ikidənədir. Böyük çillə ki 40 Gün olur və Kiçik çillə ki 20 Gün olur.
Şübhəsiz ki Çillə Sözü “Climax” sözülə bir kökdədir.
Çillə bir addır ki Çiləmək(Güclə vurmaq) Felindən(Verb) yaranıb. Çiling-Ağac oyununda vurmağa Çiling ya Çilik ya Çiliə deyilir iki bu feldən istifadə olunub.(Çil Gəlsin)
Pillə sözüdə çillə Sözü sistemindəndir, Pilov və Çilov da bir sistemdəndilər. 
Qarpız 
Qarpız sözünün araşdırmağı bunu bildirib ki Türk dilində olan Qarpız Sözü Bölgədə hamı dillərdə köklü və mənalı bir sözdür.
Farsca”هندوانه”o şey ki Hindistandan Gəlib, ingiliscə water melon Su Yemişi mənasındadır. hər iki dilədə baxanda görünür ki hər ikisidə sözün mənasını təsvir edirlər və özgür mənaları Yox ki bu Sözü onlarla araşdıraq. Rusca arbuz və Yunan dilində Karpozi deyilir, Eesti Dilində Arbuus, Lietuvių dilində Tikrasis arbūzas, Polski dilində Arbuz_zwyczajny  və elə ki Görürsünüz Türk Dilində olan Qarpız Sözündən alınıblar. Monqol dilində Tarbos ki Türk dilin olan Qarpız Sözünlə qohumdur.
Qış
Qar
Qarı(Qoca qarı)
Qarımaq(Qocalmaq)
Qarıtmaq(Bitkilərdə Qocalmaq ki səbəb olur Bərk olalar)
Qarğış(Lənət)
Qarğı(qamış)
Qaranat(Talehsizlik, Bədbəxtlik)
Qada(pis Bəla)
Qırmaq(qırhaqır, öldürmək)
Qızmaq(istiləmək)
Qorğu(Qorumaq)
Qorxu(Dəhşət, Qorxmaq)
Qışqırmaq(Bağırmaq, Haray)
Qudurmaq(hirsli, qəzəbli)
Quduz(Qudurmuş)
Qancıq(dişi it, Kaftar)
Qorban
Qırov(Qar ki Bərk və Toz kimin ola)
Qaran(son dövr)
Qarpız
Qırmızı
Qutlu
...
indi bilinir ki bu sözlər bir birilə münasibətdədirlər.
Azərbaycan Əfsanələrində qışın iki çilləsi, iki Qarı bacıdırlar. Onlar öz Yorğanlarını Tərpəşdirib və Qar yağdırırlar.
Qarin bir özəlliklərindən biri hər yerı Ağardar və bu işi ucadan Görər. Qarı(Qoca Qadın)da ucadan Saçları ağ olur elə ki Qar kimin Görünər. əski zamanlar ki Qoca qadınların saçları Ağarırdı belə bir əfsanəli fikir yaranıb.
Qarğı
Qarğı sözü Mizraq, Neştər Mənasındadır. indi çillər sözünə bir baxaq. Çillə Oxu uzatma Mənasındadır və burda Oxu Ən çox uzatmaq mənasındadır. nəticə bu ki Neştər ki oxdan(Qarı) Atılır Qarğı adlanır. Önəmli bu ki Qarğımaq və Qarğış hər ikisidə lənət mənasındadırlar və o iş ki Qarılar Görərlər.
indi Qarğımaq(Lənət) Felini Qarğı(Neştər) Sözüilə tutuşdurun, elə ki Görürsünüz bir Əfsanə fikiri arxasında özün Göstərir.
Qarğış(lənət) Sözünün Öz bə Öz Sözü Alqış(Tərif) Sözüdür.
indi Görünür ki Qarpız yalnız Qar sözüilə münasibəti yox bəlkə bir Qohum sözlərlə ki Azərbaycan ulus və folklorundan yer alıb münasibətdədir. Eyni zamanda Görünür ki Qış(Fəslin Adi), onun tanrısı ”Qar”, “Qarğı”(Neştər), “Qarğış”(lənət), “Qada”(bəla) və Sonda qırğın(öldürmək) və ... o şey ki bu Bədbəxtliyi bitirir və yaxşı Bəxt Gətirir Qarpız dur.
Deməliyəm ki ingilis dilində Fairy və Farsca “پری”Pəri Sözlərinə baxanda görünür ki hansı Qaynaqdan alınıblar, Türk Dili orda Görünür.
Urumda çillə Gecə Törəni
Çillə Gecəsi ilin 365 Gününün Ən uzun gecəsidir. Çillə Gecəsi Güney və quzey Azərbaycan və Türkiyədə qeyd olunur. Çillə Gecəsində Qarın yağması çoxlu Sevinc yaradır. Urmu Və başqa yerlərdə Çillədə ailə üzvləri, qohum, Tanış və ... çox səmimi bir yerə yığışır və ilin ən uzun gecəsini müxtəlif yeməklər, meyvə, şirnilərlə Böyük tuturlar. Çillə gecəsi Hamı qarpız yeyir ki soyuğa yox desin elə ki bu gecədə hər ailə bir qarpız almalıdır, Ancaq Urmu-nun kəndlərində yayda ki qarpız yetişirdi onu saman altında saxlayıb və Çillə gecəsinə saxlayardılar. Urmu-da Belə bir dəb var ki əyər ailədə yeni Evlənənlər varsa onlara ailənin böyükləri tərəfindən qarpız hədiyyə alınır. Çillə gecəsində Cəviz, halva(Həvic halvası, Cəviz Halvası), Paxlava, toxum və başqa yeməklər Süfrədə olmalıdır. Neçə il bundan öncəyə kimin Urmu-da Kəndlərdə Hamı yığışırdı Ailənin böyüyünün Evinə və orda qız, oğlan və gəlinlər birlikdə Deyib və gülərdilər. elə ki o zamanlar bu gündə hava qar yağardı kənd evlərində Kürsü olurdu və ailə Kürsünün altına yığışıb və Böyük Ata və Ana(nənə) uşaqlara və qız Gəlinlərə Atalar sözü, Bayatı, nağıl, Tapmaca və belə şeylər deyirdilər. Urmu-da Belə bir Dəb var ki hər hansı oğlan və qız ki Nişanlı olalar oğlan tərəfi Qız Evinə Pay və Çilləlik Göndərər ki Qarpız, Milax, Cəviz, Halva və başa yeməklər olur. Elə ki yadımda o vaxt bizdə Ailəmlə birlikdə Gedərdik Xan nənəm gilə ki evləri kənddə olurdu orda çillə Gecəsi üçün çoxlu yeməklər hazırlayardı Xan nənəm Görüm üçün Milax, və Turş Üzüm(Üzümü neçə vaxt Qoyarlar sirkəyə və çillə vaxtı yemək üçün hazır olur), Cəviz, Sucuq və ... Çillə Gecəsində hamı Evlərdə çox Şənlik olur və hamı uşaq və böyüklər Deyib Gülməkdən bu uzun gecəni Səhərə çatdırarlar. Urmu-da bir araşdırdım bir dəb də Ata-Analardan eşitdim ki əski zamanlarda bu dəb olurdu, o da bu ki bala və Böyük çillə çıxandan sonra hər həftə çərşənbə günü bir od yandırardılar və bu işi ilin son çərşənbəsinə qədər davam edərdilər.  
Çillər Gecəsində oxunan bayatılar:
Ay çillə Yeçillər Qardaş
Atın Qəmçilə Qardaş
Bir Gəldin Danışmadıq 
Qəlbim Açıla qardaş
El arasında Çillələr Haqqında müxtəlif nağıllar vardır ki onlardan neçəsini yazıram:
Çillələr iki bacıdırlar bir böyük bacı birdə kiçik bacı. Günlərin bir Günü bacılar iydə Ağacının Altında oturmuş, danışırdılar. Kiçik çillə; Böyük çilləyə deyir ki:
- bacı sən getdin nə eylədin? 
Böyük çillə deyir ki:
- Mən getdim; Dondurdum; Üşütdüm, xəstəliklətdim; Gəldim!
Balaca bacı Gülüb və Dedi ki:
Mən sənin kimin dəyiləm! mən gedib; qarları kürəkdən; gəlinləri biləkdən;  Körpələri bələkdən Eylərəm !!
Cavabında Böyük bacı Gülüb və deyir:
- bacın ölsün! Səndə bir iş Görə bilməzsən; ömrün Azdır; onun yazdır
Bir başqa Nağıl:
Belə deyilir ki qış bir qarıdır və onun üç oğlu vardır. Adları böyük şillə, kiçik çillə, Boz
Anaları Böyük oğlun Göndərib qayıtdıqdan sonra Soruşar ki; nə eylədin?
Böyük çillə deyər ki: ocaq qırağına Düzdüm gəldim!
Sonra Anaları kiçik çilləni Yollayıb, Qayıt-dan sonra soruşar ki Sən nə eylədin?
Kiçik oğlan cavab verər ki: ocaq içinə doldurub Gəldim!
Lap son Boz Ay Göndərir, Döndükdən sonra soruşar: sən nə eylədin?
Boz Aya deyir ki: məndə gedib ocaqdan çıxartdım gəldim!
Görüm = nümunə, örnək
Qaynaq: Dilmac Dərgisinin 34-cü sayı, wikipedia

Thursday, December 17, 2009

بنای سه گنبد اورمیه




















مقبره اي است از دوران سلجوقيان با قدمتي هشتصد كه در جنوب شرقي اورميه واقع شده است .
اين مقبره از بيرون به شكل استوانه اي و مدور و از داخل چهار گوش مي باشد . نماي بيروني آن از سنگهاي تراش خورده و آجرهاي چهار گوش است و نماي داخل از دو. طبقه تشكيل شده است كه طبقه اول آن سردابه و طبقه دوم اطاق مقبره ناميده مي شود كه اين دو طبقه با پوششي قوس دار از همديگر جدا شده است در ورودي طبقه اول يا سردابه آن به شكل طاق جناقي و در ورودي اطاق مقبره آن به صورت معمولي و چهار گوش است كتيبه سردر بناي سه گنبد با خط كوفي با سنگهاي مستطيلي شكل و به شيوه گره بندي نگاشته شده است
ابنای سه گنبد اورمیه مربوط به قرن ششم و به دستور ششقاب المظفر يكي از اميران محلي سلجوقي و توسط شخصي به نام ابومنصور ساخته شده استبنا شبيه مزارهاي قديمي شهر مراغه مي باشد
درباره وجه تسميه سه گنبد برخي از مورخان بر اين باورند كه دو بناي ديگر نيز در مجاورت روستائي بنام چهريق از دهستانهاي شهرستان سلماس وجود داشته كه مجموعه سه بنا را در قديم سه گنبد مي ناميدند؟ 

منبع: شهرداری اورمیه

Friday, December 4, 2009

تروريسم ارمنى















همزمان با نسل كشى و كشتارهاى جمعى روستائيان و كودكان و زنان و پيران غيرنظامى تورك در شرق توركيه-جنوب قفقاز-شمال ايران توسط ارتش و شبه نظاميان ارمنى به منظور تغيير تركيب قومى منطقه به نفع خود٬ دو روش ديگر كه ارمنییان به طور گسترده اى از آن استفاده نموده اند" ترورهاى سياسى" و "شورشهاى مسلحانه" است. در واقع ارمنيان در سراسر امپراتورى عثمانى٬ در پايتخت آن استانبول و حتى در كشورهاى خارجى از چهل سال قبل از وقايع جنگ اول٬ دهها شورش مسلحانه و عمليات تروريستى اجرا كرده بودند. يكى از اينها اقدام به ترور سلطان عثمانى عبدالحميدخان است. طبع معاهده برلين ماده ٦١ دولت عثمانى موظف به انجام اصلاحاتى در ولاياتى كه ارمنيان نيز در آنها ساكن بودند گرديده بودند. عبدالحميدخان آگاه از نيات دولتهاى استعمارى غرب و ميسيونرهاى مسيحى٬ اجراى اين ماده را مقدمه اى به سوى مختاريت اين ولايات ارزيابى كرده و آنرا متوقف نمود و طرفداران اجراى اين ماده از جمله نخست وزير و برخى از مقامات ديگر را عزل كرد. متعاقب آن٬ ارمنيان اروپا و آمريكا نخست و بويژه در شرق كشور٬ به ترور و قتل تعداد كثيرى از ارمنيانى كه به دولت خود٬ عثمانى وفادار بودند دست يازيدند٬ سپس به آماده سازى شورشى در خاك عثمانى پرداختند. هدف آنها تامين مداخله و كشاندن پاى دول اروپائى پس از ايجاد ناآرامى و شورشهاى گسترده به آناتولى بود. اما عبدالحميدخان بسيارى از اقدامات رهبران ارمنى را قبل از مداخله دول اروپائى خنثى نمود و با تاسيس لشگر حميديه در شرق موفق به جلب عشاير كرد به جانب عثمانى و گسترش امنيت و آرامش نسبى در شرق آناتولى گرديد. رهبران ارمنيان به اين نتيجه رسيدند تا زمانيكه سلطان عثمانى را از ميان برنداشته اند٬ موفق به تاسيس دولتى ارمنى در خاك عثمانى نخواهند شد. از اينرو تروريست اروپائى مشهورى را براى قتل وى اجير نمودند. او نيز بمبى در ماشين عبدالحميدخان دوم گذارد كه به سبب تاخير يك دقيقه اى وى پس از اداى نماز جمعه در مسجد ييلديز استانبول٬ بدون ضرر رساندن به او منفجر شد.
با شروع جنگ اول جهانى تروريسم ارمنى نيز فعالتر گرديد. تشديد موج تروريسم ارمنى همزمان با اشغال شرق عثمانى توسط قواى روسيه تزارى و تعرض و پيشروى نيروهاى اشغالگر انگليس، فرانسه٬ ايتاليا و يونان از غرب و از جنوب در خاك آناتولى بود. اين ترورها در هماهنگى كامل با دول اشغالگر (بويژه سه دولت روسيه٬ فرانسه و انگلستان) انجام می گرفت. تروريستهاى ارمنى كه طلعت پاشا را به قتل رسانيدند در دادگاه گفتند كه "انگلستان ما را اغفال نمود" (و اين ادعايى بسيار درست بود). در كتاب سه جلدى اخيرا چاپ شده "روابط فرانسه-ارمنى در اسناد عثمانى" حاوى ٢٨٩ سند فرانسوى و عثمانى٬ با وضوح تمام نشان داده مىشود كه بين سالهاى ١٩٢٢-١٨٧٩ دولت فرانسه مستقيما در تحريك ارامنه عثمانى به تجزيه اين كشور٬ اجراى قتل عامها و كشتارهاى جمعى توركها-مسلمانان در آناتولى و حمله به مراكز نظامى دولتى نقشى راهبردى داشته است. ارتش فرانسه در اين دوره هزاران تن از ارامنه را در مصر٬ قبرس و لبنان آموزش داده و در سالهاى جنگ اول جهانى و جنگ استقلال توركيه در جنگ عليه اين كشور بكار گرفته است. (حتى در ماراش و آدانا نيروهاى فرانسوى خود عقب كشيده و قتل عام توده مسلمان را بدست نيروهاى مسلح ارمنى كه در اين نواحى مستقر نموده بودند انجام داده اند). زمانى كه در مارس ١٩٢١ طلعت پاشا در برلين٬ در آوگوست همان سال سعيد حليم پاشا در رم٬ سال بعد جمال پاشا در تفليس توسط تروريستهاى ارمنى پی درپى ترور شده و به قتل رسيدند روزهاى اوج جنگ استقلال توركيه بود.
تحجير و كوچ اجبارى 
پروفسور استانفورد شاو (Stanford Shaw) استاد تاريخ دانشگاه لس آنجلس كاليفرنيا می نويسد: "ارمنيان براى تحقق خواسته هاى خود متمايل به روسيه و اروپا شدند. خيانت ارمنيان در اين رابطه در آغاز جنگ جهانى اول به شكل تصميم گيرى كميته هاى ارمنى در تمرد از خدمت به دولت خود عثمانى و همكارى با نيروهاى ارتش متجاوز تزارى روسيه جلوه گر شد. آنها اميدوار بودند كه پاداش همكارى شان با ارتش تزارى٬ دولتى كنده شده از خاك عثمانى برايشان باشد. دولت روسيه كه قبلا به ارمنيان وعده دولتى خودمختار نه تنها در اراضى تحت حاكميت خود٬ بلكه در بخشهاى وسيعى از شرق آناتولى را داده بود٬ اين امر را به منزله اتمام كار آغاز شده ريشه كن كردن مسلمانان و پاكسازى آنها از قفقاز به سال ١٨٧٧- جائى كه هنوز اكثريت جمعيتى اهالى با مسلمانان بود- می شمرد. قبل از جنگ٬ هنگامى كه تزار نيكلاى دوم شخصا براى بازرسى از آخرين طرحهاى همكارى با ارمنيان بر عليه عثمانى ها به قفقاز آمده بود٬ رهبر دائره ملى ارمنى در تفليس در ديدار با وى چنين مىگفت: (از همه كشورها٬ ارمنيان براى پيوستن به صفوف ارتش ظفرمند روسيه سرازير می شوند تا با خون خود به پيروزى ارتش روسيه خدمت كنند. بگذار پرچم روسيه بر فراز تنگه داردانل و بسفر (بوغاز) به اهتزاز در آيد..... بگذار٬ با اراده شما اعلی حضرت٬ مردمى كه زير يوغ عثمانى (تورك) باقى مانده اند به آزادى خويش دست يابند. بگذار مردم ارمنى عثمانى كه به خاطر ايمان به مسيح رنجهاى بسيار برده اند٬ به رستاخيز خود براى زندگی اى آزاد زير حمايت روسيه نائل شوند.....). بدنبال آن رهبران سياسى٬ افسران ارتش و سربازان معمولى ارمنى٬ مطمئن از شكست و تجزيه عثمانى و غلبه روسيه تزارى گروه گروه به نيروهاى اشغال پيوستند. با آغاز دوباره سيل ارمنيان براى پيوستن به قواى روسيه٬ مقدمات براى زدن ضربه از پشت به عثمانيان آماده گرديد و تزار٬ مطمئن از اينكه در نهايت روزى كه وى بر استانبول مسلط خواهد شد فرا رسيده است٬ به پطرزبورگ بازگشت".
پروفسور استانفورد شاو ادامه می دهد: "با هجوم نيروهاى روسيه در سال ١٩١٤ به شرق آناتولى در آغاز جنگ جهانى اول٬ سطح همكارى ارمنيان عثمانى با دشمن به شكل فوق العاده اى افزايش يافت. خطوط  تداركاتى عثمانى توسط  پارتيزانهاى ارمنى مورد حمله قرار گرفت و نابود شد٬ كميته هاى شورشى ارمنى شروع به مسلح نمودن مردم عادى ارمنى كردند و اينها هم بنوبه خود آغاز به قتل عام اهالى و همسايگان تورك و كرد مسلمان خود در وان٬ در پيشواز ورود قريب الوقوع ارتش مهاجم روسيه كه منتظر آن بودند نمودند. در آوريل سال ١٩١٥ كميته هاى ارمنى داشناك متشكل از ارمنيان قفقاز٬ در پيشواز قواى اشغال روسيه٬ در شهر وان كه در آن ارمنيان بالاترين درصد جمعيتى در همه خاك عثمانى را داشتند (٤٢٬٣ درصد) شورشى ترتيب داده و شهر را به اشغال در آوردند. مقامات محلى ارمنى كه می دانستند جمعيت ارمنى از درگيرى طولانى با اكثريت مسلمان متضرر خواهد شد٬ در صدد آرام نمودن ارمنيان شورشى بر آمدند. اما شورشيان ارمنى قفقازى٬ موفق به جلب مردم به جانب خود - با اين وعده كه در صورت كمكشان به ريشه كن كردن اهالى مسلمان و اعلام وفادارى به تزار٬ نيروهاى ارتش روسيه به يارى آنها خواهد آمد- گرديدند. لشكر روسيه مستقر در قفقاز نيز در همين اثنا٬ با كمك داوطلبان ارمنى متشكل از پناهندگان آناتولى و اهالى قفقاز٬ شروع به تهاجم به سوى وان نمود. ارتش تزارى در ٢٨ آوريل به شرق آناتولى وارد شد و در ١٤ مه به وان رسيده به محض ورود به شهر شروع به كشتار و سلاخى همه اهالى مسلمان نمود. در طى دو روز و با بی رحمى تمام ٣٠٬٠٠٠ تن از مسلمانان تورك و كرد وان توسط ارمنیيان به قتل رسيد. بخش مسلمان نشين شهر كاملا ويران شد و متعاقب آن تاسيس جمهورى ارمنى وان تحت الحمايه روسيه اعلام گرديد. اكنون به نظر میرسيد كه با كشتار تمام اهالى مسلمان و يا فرارى دادن آنها بتوانند دولت جديد ارمنى را سرپا نگاهدارند. لشكرى ارمنى ايجاد شد تا طبق اسناد ارمنى٬ "همه توركان ساحل جنوب درياچه وان را٬ در آماده سازى براى پيشروى ارتش روسيه به سوى بيتليس٬ از اين سرزمين برانند". با سرازير شدن هزاران تن از ارمنيان موش و ديگر شهرهاى عمده شرق به سوى دولت جديد ارمنى و تا اواسط ژوئن٬ جمعيت ارمنيان تجمع كرده در ناحيه وان به ٢٥٠٬٠٠٠ تن رسيد. (قبل از اين جريانات مجموع جمعيت تورك و غير تورك وان به زحمت به ٥٠٬٠٠٠ تن می رسيد). در اوايل جولاى ارتش عثمانى با آغاز تهاجمى متقابل٬ موفق به پس راندن ارتش روس-ارمنى شد. با عقب نشينى ارتش روسيه-ارمنى٬ دهها هزار تن از ارمنيان از ترس انتقام كردان و مجازات شدن توسط دولت عثمانى به خاطر قتل عام اهالى مسلمان – كه امكان ايجاد دولت ارمنى كوتاه عمر وان را برايشان فراهم كرده بود- با رها كردن خانه و كاشانه خود شروع به فرار به سوى قفقاز نمودند. در اين فرار نزديك به ٤٠٬٠٠٠ تن از ارمنيان هلاك شدند. اين تعداد هرگز در معرض تحجير و يا كوچ اجبارى نبوده اند و دولت عثمانى نيز كوچكترين نقشى در كشته شدنشان نداشته است".
در همين اثناء و به تنهائى در ايالت سيواس كه ارتش روسيه هنوز بدانجا داخل نشده بود٬ بيش از ١٨٠٬٠٠٠ نفر از اهالى تورك توسط تجزيه طلبان ارمنى كشته شد. در همين دوره روسيه صدها هزار تن از مسلمانان قفقاز را از خانه و كاشانه خود اخراج و به سوى آناتولى روانه ساخت. (قبلا بين سالهاى ١٨٢٧ و ١٨٧٨ بيش از يك ميليون و سيصد هزار تن از مسلمانان جنوب قفقاز توسط دولت تزارى روسيه از سرزمين خود اخراج –تحجير شده بودند. تا سال ١٩٠٠ نيز بيش از ١٬٤٠٠٬٠٠٠ نفر ديگر از مسلمانان و توركان قفقاز توسط روسها از سرزمينشان اخراج شدند. يك سوم اينان به قتل رسيده و يا قربانى قحطى و بيمارى گرديده هلاك گرديدند). با گسترش كشتارها و موج قتل عامهاى مردم بي دفاع تورك و( كرد و عرب و يهودى) در شرق آناتولى و اوج گرفتن ترورها و شورشهاى مسلحانه توسط ارمنيان٬ مقامات مستاصل دولت عثمانى كه در هفت جبهه بر عليه نيروهاى اشغال دول استعمارى می جنگيدند٬ ناتوان از انجام تحقيقاتى سالم و دقيق براى تشخيص شبه نظاميان ارمنى مسبب قتل عامها و ترورها- كه همه با قواى دول اشغالگر در همكارى و وابسته به آنها بودند- از مردم عادى٬ و محروم از توانائى جدا كردن معصوم از مجرم٬ از سر ناچارى و به توصيه برخى مقامات دولت آلمان به فكر مقابله به مثل با روسيه تزارى افتاده و تصميم به جابجايى (تحجير) ارمنيان خط مقدم جبهه در منطقه وان و شرق امپراطورى٬ به ديگر نقاط امپراتورى و ترجيحا خارج آن -جائيكه از دسترس و تحريكات روسيه و دول اروپايى متفقش بدور باشند - گرفت. تدبيرى كه عين آنرا امپراتورى روسيه بارها و بارها و در حين همين جنگ نيز در طرف خود انجام داده بود.
پروفسور استانفورد شاو (Stanford Shaw) در اينباره می نويسد: "روسيه در مراحل مقدماتى عمليات قفقاز و براى مهيا ساختن منطقه براى جنگ٬ به بهترين وجهى موفق به سازماندهى امر تخليه ارمنيان از نواحى مرزى طرف خود شده و تمام ارمنيان طرف خود را جابجا نموده بود. ارمنيان نيز - با اين انديشه كه پيروزى حتمى و قريب الوقوع روسيه آنها را قادر خواهد ساخت نه تنها در كوتاه مدت به خانه هاى خود باز گردند بلكه اين امكان را به آنها خواهد داد كه سرزمين توركها در آنسوى مرز را نيز متصرف شوند- كاملا داوطلبانه به اين امر رضايت داده بودند. انور پاشا نيز همين تدبير روسيه را سرمشق خود قرار داد تا سوى عثمانى را براى مقاومت در مقابل تهاجم روسيه آماده سازد. زيرا رهبران ارمنى به صراحت حمايت علنى خود از دشمن را در هر حال و كار اعلام نموده و چاره اى ديگر باقى نگذارده بودند. و البته در اين شرايط غيرممكن بود كه بتوان تعيين نمود كدام يك از ارمنيان وفادار به دولت٬ و كدام يك مطيع رهبرانشان اند. با آغاز بهار فرمان جابجائى و تخليه تمام ارمنيان سه استان وان٬ بيتليس و ارزروم در مجاورت مرزهاى روسيه٬و دور كردنشان از نواحى اى كه ممكن بود در مقابل عمليات عثمانى بر عليه روسيه در جبهه شرق و يا انگلستان در جبهه مصر خرابكارى كنند و جاى دادن آنها در شهرها و كمپهايى در موصل صادر شد. در ضمن ارمنيان روستائى جنوب (ارمنيان غرب امپراتورى و شهرها از تحجير معاف شده بودند) نيز می بايست به همان دلايل به سوريه مركزى منتقل می شدند. دستورات ويژه اى صادر شده بود كه طبق آنها ارتش و فرماندهان نظامى می بايست از ارمنيان در مقابل حملات و اقدامات انتقامجويانه عشاير كرد و ديگر مسلمانان بابت ترورها و كشتارهاى فراوانى كه ارمنيان ساليان دراز مرتكب شده بودند محافظت نموده و آنها را حين انتقال و پس از اسكان با غذا و ديگر احتياجات ضرورى تامين نمايند. طبق اين اوامر ارمنيان می بايست تا بازگشت به خانه هايشان پس از جنگ محافظه مىشدند".  
در طول تدبير تحجير اجبارى٬ ارمنيان با هلاك شدن دهها هزار تن از ايشان٬ بهاى بسيار سنگينى بابت خيانتها و اشتباهات رهبران خود و نيز سكوت و حمايت خويش از آنها پرداختند. بواقع توده ارمنى ساكن در عثمانى٬ قربانى تحريكات مسيونرهاى مذهبى مسيحى فاناتيك و دسائس دول استعمارى (بويژه روسيه٬ انگلستان٬ فرانسه)٬ و همچنين قربانى ماجراجوئى رهبران افراطى بنيادگرا و راسيست خويش كه همه ماشه و بازيچه دست دول استعمارى-مسيحى غرب و در سوداى ايجاد كشورى ارمنى در وطن خلق ديگرى٬ به ايجاد جنگ داخلى اقدام نموده بودند گرديدند.
تاريخنگاران چه میگويند: 
بنابر منابع بين المللى و اسناد غيرارمنى سالهاى جنگ اول جهانى و نظرات محققين تاريخى و جمعيت شناسان٬ مجموع كشته شدگان ارمنى حوادث تاسفبار تحجير و جنگهاى خونين بين ارتش اشغالگر داشناك ارمنستان-تزارى روسيه و ارتش عثمانى٬ بين ٦٠٠-٧٥ هزار تن و تعداد كشته شدگان تورك-مسلمان بين دو و دو و نيم ميليون نفر است. تمام منابع و اسناد غيرارمنى بعد از جنگ اول٬ از جمله دائره المعارف بريتانيكا چاپ ١٩١٨ در مقاله اى به قلم يك بريتانيايى٬ سقف تلفات ارمنيان را كمتر از ٦٠٠٬٠٠٠ تن برآورد میكنند. (ثبت سالانه لندن - Annual Register London- اين رقم را ٧٦٬٠٠٠ تن ذكر كرده بود). اين رقم بعدا در اين دايره المعارف در مقاله اى –كه اينبار مولف آن يك ارمنى است- به ١٬٥٠٠٬٠٠٠ تن افزايش يافته است.
پرفسور ژوستين مك كارتى (Justin McCarthy) میگويد كه در ميان سالهاى ١٩٢٢-١٩١٢ كمى كمتر از ٦٠٠.٠٠٠ تن از ارمنيان آناتولى حيات خود را از دست داده اند و می افزايد كه در همين دوره زمانى٬ دو و نيم ميليون (٢.٥٠٠٠٬٠٠٠ تن) از مسلمانان آناتولى (عمدتا تورك) نيز كشته شده اند. وى می نويسد: " آنچه در باره حوادث شرق آناتولى٬ تبعيد و قتل عام گفته می شود٬ چيزى به جز داستانى يك سونگرانه نيست. سرنوشت پناهندگان ارمنى و مسلمان (تورك) بسيار به هم شبيه بوده است: جنگ و دسته هاى اشرار٬ گرسنگى و بيمارى بين ارمنى و تورك تبعيضى روا نداشته٬ توركها و ارمنیها را به يكسان هلاك كرده است. در آن سالها حدود ٢٬٥٠٠٬٠٠٠ (دو ميليون و نيم) تن تورك و كرد نيز جان خود را از دست داده اند. در سالهاى جنگ اول جهانى تقريبا همه اهالى مسلمان شرق و جنوب شرقى آناتولى يا به قتل رسيده و يا به صورت فرارى- پناهنده- مهاجر در آمده بودند. ما اكنون بر اساس اسناد و منابع موثق می دانيم كه بين سالهاى ١٩٢٢-١٩١٢ اندكى كمتر از ٦٠٠٬٠٠٠ تن از ارمنيان آناتولى هلاك شده اند. ٦٠٠٬٠٠٠ تن به هيچ وجه رقم كوچكى نيست. ارمنيان تلفات فوق العاده اى داده اند. اما هنگام بررسى تلفات ارمنيان٬ می بايست كه تلفات مسلمانان را نيز درنظر داشت. آمارها به ما می گويند كه در همين حوادث بيش از ٢٬٥٠٠٬٠٠٠ تن مسلمان آناتوليايى اعم از تورك٬ كرد و عرب نيز هلاك گرديده اند. گرچه رنج ارمنيان به هيچ وجه نمی بايست كه دست كم گرفته شود٬ اما اين رنج هرگز نمی بايد جدا از فلاكت و تيره روزى مسلمانان آناتولو مطالعه گردد. از شواهد اسنادى و آمارها بدست مىآيد كه علت هلاكت مردم٬ خشونت بين دو جمعيت قومى (تورك و ارمنى)٬ مهاجرت اجبارى هر دو گروه مسلمان و مسيحى٬ بيمارى و قحطى بوده است. كشته شدگان تنها عبارت از سربازان و نظاميان دو طرف در ميدان جنگ نبوده اند٬ بلكه زنان و كودكان و مردانى نيز بوده اند كه بين آتش دو ارتش روسيه و عثمانى و جنگ قومى دو گروه ارمنى و تورك گرفتار آمده بودند. اكنون ما به طور قطع می دانيم كه سبب اصلى تلفات٬ جنگ قومى دو جماعت ارمنى و تورك بوده است. به طور مثال در ايالت سيواس كه ارتش روسيه هرگز بدانجا داخل نشده بود٬ به تنهائى بيش از ١٨٠٬٠٠٠ نفر تورك (توسط تجزيه طلبان ارمنى) به قتل رسيده است. كشتار مسلمانان بی گناه و معصوم توسط تجزيه طلبان ارمنى در اسناد و مدارك خود ارمنیيان نيز ثبت گرديده است".
وى در باره حادثه تحجير و ادعاى نسل كشى ارامنه می گويد: "عثمانى و روسيه تزارى هر دو٬ در تدارك آماده شدن براى جنگ٬ اهالى مناطق مرزى خود را جابجا (تحجير) نموده به كوچ اجبارى واداشته اند. در مناطقى كه حاكميت دولت عثمانى كمرنگ و ضعيف بود٬ ارمنيان متحمل ضايعات فوق العاده بيشترى شده اند. در مناطق جنوبى كه حاكميت عثمانى تام و برقرار بود حوادث ناخوش آيند بسيار اندك است و بنا به اسناد تائيد شده توسط خود ارمنيان٬ تحجير شدگان با سلامت نسبى به سوريه رسيده اند. كوچكترين شبيه سازى بين نازیها و عثمانى ها و ادعاى نسل كشى ارامنه توسط توركها بسيار مضحك است. آنچه به وقوع پيوسته جنگ بود٬ نه نسل كشى. مطرح كنندگان ادعاى نسل كشى ارامنه توسط توركان٬ می بايست نخست وضعيت استانبول پايتخت امپراتورى عثمانى كه تماما در حاكميت و كنترل دولت بود و در آن كوچكترين تعرضى به ارمنيان صورت نگرفته است را ايضاح كنند (علی رغم آنكه در استانبول ارمنيان دهها عمليات و حمله تروريستى بر عليه مقامات و اماكن دولتى داشته اند) ".
پروفسور استانفورد شاو (Stanford Shaw) كل تلفات ارمنيان را حدود ٢٠٠٬٠٠٠ تن و تلفات مسلمانان را ده برابر آن يعنى دو ميليون تن برآورد مىكند: "كل جمعيت ارمنيان امپراتورى عثمانى حدود ١٬٣٠٠٬٠٠٠ تن بوده است. نيمى از اينان ساكن مناطق شرقى بودند. با معاف شدن ساكنين شهرها از تحجير٬ تعداد واقعى جابجاشدگان چيزى در حدود ٤٠٠٬٠٠٠ تن بود كه شامل تروريستها و شورشيانى كه با شروع جنگ جهانى از شهرها جمع آورى شده بودند نيز می شد. علاوه بر آن نزديك به نيم ميليون تن از ارامنه در طول ساليان جنگ به قفقاز و ديگر جايها مهاجرت نمودند. پس از جنگ نيز هنوز ١٠٠٬٠٠٠ تن ارمنى در خاك عثمانى ساكن بود و باز حدود ١٥٠٬٠٠٠ تا ٢٠٠٬٠٠٠ تن به كشورهاى اروپاى غربى و آمريكا مهاجرت نمودند. بنابراين می توان گفت كه كلا حدود ٢٠٠٬٠٠٠ تن از ارمنيان٬ نه تنها در اثر كوچ اجبارى بلكه بر اثر عمليات جنگى٬ گرسنگى و بيمارى هلاك شده اند. همان عواملى كه در همان زمان حدود دو ميليون مسلمان را نيز هلاك نموده است". وى اضافه می كند: "پاسخ عثمانى٬ صدور فرمان جابجائى تبعه ارمنى خود از مسير هجوم ارتش مهاجم دشمن تزارى و از بين بردن احتمال خرابكارى آنها در مقابل اقدامات جنگى عثمانى بود. عثمانيان قادر به جداسازى ارمنيان وفادار به دولت و آنها كه مطيع رهبران خويش بودند نبودند. بررسى دقيق اسناد سرى نشان مىدهد كه در هئيت وزرا عثمانى هيچ مقامى از حكومت مركزى فرمانى دائر بر قتل عام صادر نكرده است. برعكس٬ فرامين بسيارى صادر شده اند كه در آنها به مقامات محلى امر مىشود كه همه اقدامات و تدابير لازم را براى جلوگيرى از هر گونه درگيریهاى قومى و حمله و هجوم به ارامنه انجام داده شود".
دكتر ساموئل آ. ويمس (Samuel A. Weems) در كتاب خود "ارمنستان: اسرار يك دولت مسيحى تروريست (Secrets of A 'Christian' Terrorist State: Armenia)" چنين می گويد: "وقايع سالهاى ١٩١٥ بر خلاف ادعاى ارامنه نسل كشى نيست٬ كشتار متقابل و مقاتله است. اسناد موجود در آرشيوهاى وزارت خارجه بريتانيا و مسيونرهاى مذهبى آمريكائى كه در آن سالها در آناتولى بسيار فعال بوده اند٬ همه نشانگر آنند كه ارقامى كه امروز ارمنيان آنها را مطرح میكنند و در افكار عمومى جهانيان جاى داده اند٬ چه در رابطه با شمار ارمنيان٬ چه در رابطه با آنهائيكه تابع تحجير شده اند٬ و چه آنهائيكه در كشتارهاى متقابل به هلاكت رسيده اند همه اشتباهند". 
ژان پل پروبست (Jean-Paul Probst) مدير كل دائره خانواده فرانسه در مورد ادعاى نسل كشى ارامنه توسط عثمانيان چنين میگويد: "ادعاى نسل كشى ارامنه دروغى بسيار بزرگ است. اين حادثه چيزى به جز جواب يك امپراتورى به ارمنيانى كه توسط دول غربى تحريك شده بودند نيست."  
سوالاتى كه بايد پاسخ داده شوند: 
متاسفانه در رسانه هاى فارسى غيردولتى ايران و خارج آن٬ درج و نشر ادعاهائى در همسوئى با تبليغات ضد توركى-ضد مسلمان ارمنى و مشخصا افسانه هائى دائر بر نژادپرست بودن دولت عثمانى٬ اعمال نسل كشى ارامنه توسط اين دولت و همسنگ شمردن آن با نسل كشى يهوديان در آلمان نازى و .... مد روز است. آشكار است كه صرف مسئله تعلق به نژاد و قوميت ارمنى٬ انگيزه تدبير تحجير نبوده است. دليل تحجير و جابجائى ارمنيهاى شرق عثمانى در جنگ جهاني اول – درست و يا نادرست٬ پاسخى متناسب و يا نامتناسب- عملکرد اين گروه به عنوان ستون پنجم نيروهاي دشمن و اشغالگر روسيه در داخل خاک عثماني بوده است. همسنگ شمردن يهود سوزانى آلمانها با نسل كشى ارمنیها نيز اشتباه محض است. كشته شدن يهوديان در آلمان مصداق بارز قتل عام و نسل كشى است ولى كشته شدن توركها و ارمنیها در جنگ بين ارتش عثمانى و تزارى-داشناك مصداق نسل كشى نيست:
- اولين خصوصيتى كه همه تاريخ نگاران و از قضا خود مللى كه در بالكان و قفقاز و خاورميانه و شمال آفريقا در باره عثمانى بر آن اتفاق دارند نژادپرست نبودن اين امپراتورى است. اساسا نزد تاريخ نگاران٬ امپراتورى عثمانى و حاكمان آن كه منسوب به ملل متفاوتى از تورك و تاتار و سرب و عرب و كرد و ارمنى و آلبان و چركس و .... بوده اند٬ به مداراى قومى بارز و بی همتا مخصوصا در باره غيرمسلمانان و غيرتوركها مشهورند. تنها قتل عامهايى كه عثمانيان واقعا مرتكب آنها شده اند٬ كشتار قزلباشان يا غلات شيعه علوى است كه تصادفا اينها هم همگى تورك بوده اند. اگر عثمانى تصميم به قتل عام ارامنه به صرف تعلقشان به نژاد و قوميت ارمنى گرفته بود به چه سبب اين تدبير شامل ارامنه غرب عثمانى و استانبول و شهرها نشده است؟ 
- چيزى به اسم نسل كشى ارامنه در عثمانى وجود ندارد٬ نسل كشى ارمنى در عثمانى٬ تماما ادعائى محصول خيال٬ بزرگنمائى و تبليغات ارمنيان است. اگر در سرزمين آناتولى نژادكشى ارامنه به وقوع پيوسته است به چه سبب ارمنيانى كه به سوريه مهاجرت كرده بودند بعدها به سرزمينى كه چنان جنايتى در حق آنها رواداشته باز گشته اند؟ اگر نسل كشی اى از جانب توركها در ميان بوده باشد٬ چرا ارمنيان بسيارى در جنگ استقلال خلقى كه در حق آنها نژاد كشى كرده بود شركت نموده و بسيارى از افسران و نظاميانشان نيز مدال قهرمانى استقلال گرفته و يا شهيد شدند؟ 
- آنچه اتفاق افتاده تعرض همزمان قواى روسيه و ارتش ارمنستان به شرق توركيه و جنگ خونين بين قواى تزار-داشناك و ارتش عثمانى است. كه در اين جنگ خونين و درگيريهاى اسفبار قومى مسلمان و مسيحى و عواقب تلخ ناشى از آنها٬ حدود ٦٠٠- ٢٠٠ هزار تن ارمنى و دو -دو ميليون و پانصد هزار تن مسلمان تورك (و كرد و عرب و يهودى) به قتل رسيده اند. حال اگر كشته شدن ارمنيان در جنگى جهانى نسل كشى است٬ كشته شدن دو نيم ميليون تورك-مسلمان توسط ارتش تزار-داشناكها هم نسل كشى است. 
- رسم است كه در تعاريف نسل كشى٬ نبود شورش مسلحانه از سوى گروه قربانى شرط شمرده شود. يهوديان آلمان قبل از وقايع مربوطه هرگز دست به شورش مسلحانه و سابوتاژ و يا ترور نزده و هيچگاه به كشتار فردى و جمعى آلمانیها اقدام نكرده بودند. حال آنكه ارمنيان و دسته جات مسلحشان از چهل سال پيش از وقايع فوق دهها شورش مسلحانه برپا و عمليات تروريستى بیشمارى اجرا كرده و به دفعات به كشتار جمعى مسلمانان (تورك و كرد و عرب) دست زده بودند. 
- يهوديان در صدد تجزيه آلمان و ايجاد دولتى از خاك آلمان نبوده اند٬ اما ارمنيان خواستار تجزيه قلمرو عثمانى و ايجاد دولتى ارمنى آنهم در مناطق تورك نشين و كردنشين اين كشور بوده اند. 
- يهوديان آلمان٬ بر عكس ارمنيان عثمانى به عنوان ستون پنجم دولت ديگرى-چه برسد به همكارى با نيروهاى استعمارى و حمله نظامى در صف دولت تزارى روسيه و فرانسه و ايتاليا و انگليس و يونان - عمل نكرده بودند و ....
ارومی، کی ز آفت خواهد آسود؟ (تقى رفعت) 
با سقوط دولت تزارى روسيه٬ قواى وى مجبور به عقب نشينى از خاك عثمانى شد. متعاقب آن با پس راندن قواى اشغالگر انگليس و فرانسه و يونان تحت رهبرى آتاتورك٬ خلق ترك موفق به كسب و حفظ استقلال وطن خويش گرديد و بدين ترتيب طرح ماجراجويانه دول استعمارى غرب و بنيادگرايان مسيحى براى تاسيس دولتى صليبى-ارمنى در خاك و مناطق تورك نشين شرق آناتولى (آزربايجان توركيه) با استفاده از ترور٬ شورشهاى مسلحانه٬ نسل كشى٬ كشتار و اخراج توده تورك با ناكامى مواجه گرديد. اما پس از اتفاقات عثمانى٬ نه ارمنيان و نه دول استعمارى از پاى ننشستند. در همان سالها روسيه در جنوب قفقاز بخشهايى بسيار گسترده از اراضى تورك نشين آزربايجانى را تجزيه و به دولت تازه تاسيس شده ارمنستان (و بخشهايى از آنرا به داغستان روسيه و گرجستان) الحاق نمود. دولت جديد ارمنستان نيز شروع به اخراج و پاكسازى ساكنين تورك اين مناطق بويژه از شهر تورك نشين و آزربايجانى ايروان٬ پايتخت بعدى اين دولت كرد. (هنگامى كه روسها خانات توركى-آزربايجانى ايروان – جمهورى ارمنستان امروزى- را اشغال نمودند٬ اكثريت جمعيت آن تورك بود. تقريبا دو سوم جمعيت مسلمان خود شهر ايروان-پايتخت بعدى ارمنستان- يعنى بيش از ٦٠٬٠٠٠ تن در اوايل قرن از طرف روسيه و بقيه به همراه توركان ساكن در ديگر مناطق ارمنستان در اواخر قرن بيستم از طرف دولت ارمنستان به زور اخراج شدند). 
از طرف ديگر و همزمان با وقايع عثمانى٬ ارمنيان باز با تحريك٬ خط دهى و كمك دول استعمارى غرب-مسيحى به هوس الحاق بخشهايى از خاك آزربايجان جنوبى (آزربايجان ايران) به دولت خويش افتادند. و باز در زمينه سازى اين هدف٬ نيروهاى مسلح دولت ارمنستان و شبه نظاميان ارمنى به سوداى بدست آوردن برتريت جمعيتى عددى و خاك٬ دست به قتل عام و نسل كشى توركان آزربايجان در آزربايجان ايران (جنوبى) زدند. قتل عام فجيع و نسل كشى بيش از صد هزار تن از توركان آزربايجان جنوبى (اورميه(اورمو)٬ سولدوز٬ خوى٬ سلماس٬ مرند٬...) در سالهاى جنگ اول جهانى توسط نيروهاى مسلح مسيحى ارمنى-آسورى٬ به حوادث جليولوق-قاچاقلار معروف است. 
پس از فرو پاشيدن اتحاد جماهير شوروى و گرفتار آمدن آزربايجان در دامن جنگ داخلى و ناآرامیهاى قومى و در اثر غفلت رهبران و ساده لوحى مردم آزربايجان٬ ارمنيان دوباره فرصت را غنيمت شمرده استقلال منطقه عمدتا ارمنی نشين قره باغ عليا را از آزربايجان اعلام نمودند. و بدنبال آن سناريوى قتل عام توركها و اشغال اراضى آزربايجان در سالهاى جنگ جهانى اول در شرق توركيه٬ جنوب قفقاز و آزربايجان ايران توسط ارمنيها و با حمايت ها و تشويهاى آشكار و نهان روسيه و دول بزرگ غربى و مراكز ميسيونرى مسيحى٬ بار ديگر و عينا تكرار شد. با پيشروى ارتش ارمنستان و نيروهاى روسيه در داخل خاك آزربايجان٬ ارتش اين كشور علاوه بر قره باغ عليا، قره باغ سفلي تورك نشين را نيز متصرف و افزون بر آن هفت استان ديگر جمهوري آزربايجان را اشغال نمود. جنگ خونين در گرفته بيش از پنجاه هزار كشته و يك ميليون بی خانمان و آواره تورك برجاي گذاشت. در ادامه٬ به عنوان تاكتيكى براى فرارى دادن اهالى تورك٬ ارتش ارمنستان با حمايت هنگ ٣٦٦ ارتش روسيه شهر خوجالي آزربايجان را اشغال و به كشتار جمعى توده تورك غيرنظامي اقدام نمود. در قتل عام خوجالى صدها غيرنظامي شامل زنان و كودكان به طرز فجيعى كشتــه شدند. (گزارشات منابع حقوق بشرى و بين المللى بی طرف٬ پر از نمونه هاى فجايع انجام شده در اين قتل عام توسط نيروهاى ارمنى٬ مانند دريدن شكم و بريدن گوشـهاي زنان و مردان٬ شليك تيـر خلاص به سـرهاي كودكان و نوجوانان٬ كشتار تمامى اعضاء بسيارى از خانواده ها٬ مثلــه كردن سـربازان اسير و به دار آويختنشان میباشد). 

مظالم ارمنى















ويژه كشتار توركهاى آزريجان جنوبى توسط قوا و دستجات ارمنى-آسورى در سالهاى جنگ جهانى اول
قوميتگرائى بنيادگراى ارمنى سه مشخصه عمده دارد: 
الف- همكارى با دولتهاى استعمارى-مسيحى غرب بر عليه همسايگان تورك و مسلمان؛ 
ب- توسعه طلبى مدام ارضى٬ چشمداشت مستمر به سرزمين ملل مجاور و اشغال عملى خاك آنها؛ 
ج- استفاده گسترده و بیرحمانه از خشونت٬ ترور٬ اخراج جمعى٬ كشتارهاى گروهى اهالى غيرمسلح و نسل كشي.
با رو به افول گذاردن قدرت دولت عثمانى در اواخر قرن نوزده و اوايل قرن بيستم٬ رهبران ارمنى با حمايت و تحريك دول امپرياليستى-مسيحى روسيه٬ فرانسه٬ بريتانيا٬ يونان٬ آمريكا٬ ايتاليا٬ آلمان و ميسيونرهاى مذهبى٬ در صدد تجزيه قلمرو شرقى تورك نشين و مسلمان نشين آناتولى عثمانى (آزربايجان توركيه)٬ اشغال مناطق جنوبى قفقاز و تاسيس دولتى ارمنى-مسيحى در اين مناطق بر آمدند. سياست تشكيل دولتى مسيحى در مناطق تورك نشين شرق آناتولى و جنوب قفقاز (آزربايجان تاريخى) يكى از دو محور عمده طرحهاى دول استعمارى براى ضربه زدن و درهم كوبيدن دولت توركى عثمانى از جبهه شرق بود (محور ديگر اين سياست ضد توركى امپرياليستى٬ ساقط نمودن دولت توركى-آزربايجانى قاجار و تاسيس دولتى فارس و قوميتگرا در ايران بود). يكى از انگيزه هاى دول استعمارى-مسيحى غربى براى تجزيه و ساقط نمودن دولت عثمانى٬ انتقامجويى از شكست خود در جنگهاى صليبى و از دست دادن قسطنطنيه و خواست تسلط دوباره بر آن و ... بود. ارمنيان نيز كه خواستار ايجاد دولتى ارمنى در مناطق شرقى اين كشور بودند٬ درصدد برآمدند تا با استفاده هر چه بيشتر از وضعيت ضعيف دولت عثمانى٬ درگيرى آن در جنگى در هفت جبهه مختلف٬ يارى بی حد دول استعمارى-مسيحى غرب و احساسات و تعصبات دينى غربيان و اروپائيان٬ تا آنجا كه ممكن است خاك و سرزمين هر چه وسيعترى از شرق توركيه - جنوب قفقاز (آزربايجان تاريخى) را به اشغال خود در آورده و به دولت وعده داده شده ارمنستان بزرگ الحاق نمايند.
روسها همواره ارامنه را به چشم يكي از وفادارترين قومها به خود نگريسته اند و اين قوم مانند امروز در گذشته نيز در سياستهاى استعمارى روسيه در منطقه جايگاه و وزنه ويژه اى داشته است. در جنگهاى بين روسيه تزارى و ارتش دولت توركى-آزربايجانى قاجار٬ ارمنيان هر دو سوى ارس(آراز) در صف روسيه تزارى و به عنوان ستون پنجم آن دولت عمل كرده٬ در شكست ارتش قاجارى٬ اشغال جنوب قفقاز و تجزيه ايران و آزربايجان نقش كليدى بازى نموده بودند. ارمنيان همكارى و وابستگى به روسيه تزارى در اشغال شرق توركيه را نيز هرگز انكار نكرده اند. با شروع جنگ جهانى اول، نيروهاى مسلح و دسته جات شبه نظامى ارمنى (مانند جنگهاى سالهاى ١٨٢٨ ٬ ١٨٥٤ ٬ ١٨٧٧) از سوى شرق همراه ارتش دولت روسيه تزارى٬ به اراضى توركيه عثمانى هجوم آوردند. در سال ١٩١٥ ارتش مهاجم روسيه با راهنمايى و يارى ارمنيان خاك عثمانى به عنوان ستون پنجم روسيه تزارى و گشوده شدن دروازه هاى شرقى امپراتورى در نتيجه اقدامات اين گروه٬ موفق به اشغال شرق آناتولى گرديد.
آزربايجان زخمى 
اما هنوز مانعى عمده در راه تاسيس دولت ارمنى در شرق آناتولى و همچنين در جنوب قفقاز وجود داشت: ارمنیيان با آنكه در بسيارى از شهرستانهاى عثمانى و مخصوصا استانبول پخش شده بودند (وضعيتى شبيه پراكندگى ارمنیيان در ايران امروز) اما در هيچيك از شهرستانهاى عثمانى داراى اكثريت مطلق نبودند. پرفسور ژوستين مك كارتى (Justin McCarthy) استاد دانشگاه لوئيس ويل كنتاكى ايالات متحده آمريكا٬ متخصص مردمنگارى تاريخى٬ مىگويد: "علیرغم وجود ارمنيه در نقشه هاى قرن نوزده و موضعگيريهاى سياستمداران اروپائى٬ در خاك عثمانى٬ در جهان خارج و عالم واقع هرگز ارمنيه اى٬ نه به لحاظ جمعيتى و نه به لحاظ ادارى-سياسى وجود نداشته است". وى در مقاله خويش "ارمنيان در امپراتورى عثمانى" نقشه هاى توزيع جمعيتهایى را نشان میدهد كه در آنها به سالهاى ١٩١٢ جمعيت ارمنى (اعم از گريگورى٬ كاتوليك و يا پروتستان) در همه شهرستانهاى آناتولى اقليتى مجزاست و میگويد "اگر همه ارمنيان جهان هم به شش شهرستان مورد ادعاى ايشان مهاجرت میكردند٬ باز هم اكثريت را مسلمانان (توركها) تشكيل مىدادند".
راه حلى كه ارمنيان براى حل اين معضل انتخاب نمودند عبارت بود از پاكسازى فيزيكى شرق توركيه و جنوب قفقاز از توركان-مسلمانان با كشتار جمعى٬ نسل كشى و اخراج گروهى آنها. با حمله و ورود ارتش روسيه تزارى به خاك عثمانى و اشغال نمودن نواحى شرقى آناتولى كه در آنجا اكثريت مطلق با توركها بود٬ ارمنيان و دستجات مسلحشان در صفوف نيروهاى اشغالگر تزارى٬ آغاز به كشتار جمعى و نسل كشى توركها و مسلمانان به منظور تغيير بافت قومى منطقه نمودند. با انجام پی درپى قتل عامهاى از پيش طراحى شده بیشمار٬ ارمنیيان درصدد بودند تا پيش از الحاق قطعى اين مناطق به دولت مستقل ارمنستان آينده٬ از طرفى تا آنجائيكه ممكن بود جمعيت تورك- مسلمان آن را با كشتار مستقيما كاهش دهند٬ و از طرف ديگر توده تورك وحشتزده و غافلگير شده٬ بی دفاع و پريشان باقى مانده را مجبور به فرار از منطقه نموده و بدين ترتيب اكثريت جمعيتی اى را كه فاقد آن بودند بدست آورند. هدف غائى ارمنيان٬ طبق اسناد موجود خودشان٬ اين بود كه در ناحيه ارس-ايروان و الويه ثلاثه (قارس-آرداهان-باتوم) يعنى منطقه اى تماما تورك (آزربایجانی) نشين جزء آزربايجان ائتنيك٬ حتى يك تورك مسلمان (آزربایجانی) باقى نگذارند. سياست تغيير تركيب ملى مناطق تورك نشين با كشتار گروهى و نسل كشى سيستماتيك اهالى در منطقه هاى قبلا اشغال شده٬ سياستى است كه ارمنيان در سده پيش اقلا چهار بار و با موفقيت بر عليه توركان آزربایجان اعمال نموده اند. (تاكتيك نسل كشى توركان آزربايجان و آناتولى توسط ارمنیها الهام بخش نيروهاى صهيونيستى در اشغال اراضى عرب نشين فلسطين و بعدها صربها در بوسنى و كوسووا و .... بوده است):
١- در آغاز قرن- سالهاى جنگ اول در شرق توركيه (آزربايجان توركيه): ايگدير٬ قارس٬ آرداهان٬ ارزروم٬ ارزينجان٬ سارى قاميش٬.... 
٢- در همان سالها در آزربايجان جنوبى (ايران): اورميه(اورمو)٬ سلماس٬ خوى٬ سولدوز٬ ماكو٬ مرند٬ .... 
٣- در آغاز قرن- سالهاى جنگ اول در آزربايجان شمالى: ايروان٬ باكو٬ شوشا٬ نخجوان.... 
٤- در سالهاى اخير در قره باغ و نواحى مجاور آن در آزربايجان شمالى: قاراباغ٬ خوجالى٬ كلبجر.... 
فجيعترين قتل عامهاى انجام شده در آناتولى توسط ارمنیيان در ساحه آزربایجان  و به طور مشخص در قستمهاى شرق توركيه (آزربايجان توركيه) انجام گرفته است. از سال ١٩١٥ تا پايان سال ١٩٢٠ بيش از شش صد هزار تن از توركهاى منطقه٬ از زن و كودك و پير و جوان در قفقاز جنوبى و در نواحى مجاور آن در شرق توركيه تحت اشغال روسيه (باكو٬ ايروان٬ قارس٬ شاه تختى٬ زنگه زور٬ نخجوان٬ ايغدير٬ سردارآباد٬ سارى قاميش٬ آرداهان٬ باتوم...) توسط ارتش ارمنى-تزارى و شبه نظاميان ارمنى به فجيعترين وضع ممكنه قتل عام و كشتار گرديدند. بسيارى شكنجه شده و اعضاء اجسادشان پاره پاره شد. (به عنوان مثال طبق اسناد آرشيو دولتى عثمانى و در اين(http://www.ermenisorunu.gen.tr/turkce/katliamlar/tablolar.html) آدرس ليست ٨٩٬٥٠٠ از كشته شدگان توسط ارمنىها در شهرستان قارس آمده است). آنانى كه جان سالم بدر برده بودند از سرزمين خود اخراج گرديدند. صدها ده و روستا از طرف دسته هاى مسلح ارمنى به رهبرى آندرانيك و باپون و ديگران غارت و به آتش كشيده شدند و به ويرانه اى تبديل گرديدند

Monday, November 30, 2009

جنّت اورمودا











ائله کی قرآن، انجیل، و تورات کیتابلاریندا یازیلیب یئر اوزونده بیر جنّت وار کی بو یئر اوزونده اولان جنت  ده ن بو کتابلاردا عدن سوزیله آد آپاریلیب. بو سوز سبب اولوب کی امریکانین دیسکاوری کانالی بو قونودا بیر آراشدیرسین بو آراشدیرما 2400 جی ایلده اولوب کی من بو فیلمی سیز لر اوچون 4 بولوم ده حاظیر لامیشام کی آشاغیدا اولان کئچدی لرده ن باخا بیله رسیز. انجاق بو فیلمه باخاندان سونرا یاخشی بیلینیر کی اورمو آدی کی قاباقجا یازمیشدیم نه آنلامی وار چوخ یاخشی گوستریر. بو یازینین بیر آزین آشاغیدا گه تی ریره م:
اورميه: مدافعين اين تئوري، نام اورميه را به شكل "اور(و)+ مو" (URU+MU)و يا "اور(و)+مه" (URU+ME) تقطيع مي كنند. 
١- "اوروURU " در زبان سومري كه از طرف عده اي زباني خويشاوند با زبان توركي و يا پروتوتورك در نظر گرفته مي شود، به معني شهر و آبادي است. نام دو عدد از مهمترين شهرهاي سومري "اور" (المقير فعلي در جنوب بغداد) و "اوروك" (ورقه فعلي) بوده و احتمال داده مي شود نام كشور عراق نيز يادگار كلمه اوروك سومري باشد. (اوروق و يا اوروغ در توركي به معني قبيله و يا گروه انساني خويشاوند و در توركي معاصر به شكل اويروق به معني تابعيت و شهروندي است)
٢- "موMU " در زبان سومري (معادل شامو در زبان آكادي) به معني بهشت و يا بخشي از آسمان-بهشتها و شايد به معني باران است. "مهME " نيز در اين زبان به معني معيارها و نرمهاي فرهنگي و يا پرچمها و نشانه هاي اين نرمها مي باشد. بنابراين "اوروموURUMU " به زبان سومري به معني "شهر بهشتي"، "شهر باران" و "اورومهURUME " به معني "شهر فرهنگ، شهر بافرهنگ" مي باشد. نام اورومو به معني شهري بهشتي با باور رايج در ادوار باستان مبني بر قرار داشتن باغ عدن در آزربايجان همخواني تمام دارد.
بو دا فیلم لری باخماق اوچون:

Wednesday, November 25, 2009

تروریسم کرد بر علیه دانشجویان هویت طلب














ایجاد جنگ روانی تروریسم کرد بر علیه دانشجویان هویت طلب آذربایجانی
کمیته مردمی دفاع از غرب آذربایجان
واحد خبر: چهارم آذر هشتاد و هشت
جنبش دانشجویی آذربایجان از جمله جریان های پر نفوذ دانشجویی به شمار می آید که در تمامی مناطق آذربایجان گسترش یافته و نبض سیاسی، صنفی و دانشجویی دانشگاه های آذربایجان به صورت بلا منازع تحت تاثیر جنبش دانشجویی آذربایجان قرار دارد. دانشگاه های منطقه غرب آذربایجان خصوصا دانشگاه شهر اورمیه نیز از این امر مستثنی نبوده و دانشجویان هویت طلب جنبش دانشجویی آذربایجان  دانشگاه های منطقه غرب آذربایجان بار سنگینی را در دفاع از هویت ملی و ارضی آذربایجان به دوش می کشند.دانشجویان هویت طلب جنبش دانشجویی آذربایجان در دانشگاه های منطقه غرب آذربایجان در عین حالی که رسالت ملی خود را در پیشبرد حرکت ملی آذربایجان به انجام می رسانند همگام با سایر نیروهای ملی در جبهه ملی مبارزه با تروریسم به صورت آکتیو فعالیت می نمایند که این مسئله باعث ناکام ماندن توطئه های عناصر هوادار گروه های تروریستی کرد در دانشگاه های منطقه غرب آذربایجان شده است.
اخیرا یکی از سایت های(http://www.urmiye.eu/farsi/news.php?readmore=365) نزدیک به گروه تروریستی حزب دمکرات کردستان که تخیلات شوم آن منجر به کشتار صدها انسان بی گناه ترک آذربایجانی در منطقه غرب آذربایجان گردیده از انسجام ملی دانشجویان هویت طلب جنبش دانشجویی و ناکام ماندن دانشجویان هوادار گروه های تروریستی کرد به خود نالیده و در حالی که مدت زمانی به زمان برگزاری انتخابات شورای صنفی دانشجویان دانشگاه اورمیه باقی مانده از هم اکنون به صورت حرفه ای اقدام به ایجاد جبهه جنگ روانی بر علیه دانشجویان هویت طلب آذربایجانی نموده است. آن گونه که اشاره گردید در دانشگاه اورمیه نیز تحولات سیاسی و صنفی  تحت تاثیر جریانات دانشجویی جنبش دانشجویی آذربایجان بوده و نهاد صنفی شورای صنفی دانشگاه تحت نظارت این دانشجویان قرار داشته و سال گذشته تلاش های عناصر هوادار گروه های تروریستی کرد برای به دست گرفتن این شورا با حضور فعالانه دانشجویان هویت طلب ناکام ماند. خبر های دریافتی کمیته مردمی دفاع از غرب آذربایجان حکایت از آن دارد که عناصر هوادار گروه های تروریستی کرد فعال در دانشگاه اورمیه که ارتباطات تنگاتنگی با لابی سیاسی گروه های تروریستی کرد در بیرون از دانشگاه و فعال در موسسه ای موسوم به " اندیشه احمد خانی" دارند فعالیت خود را برای تخریب چهره های دانشجویی جنبش دانشجویی آذربایجان و به دست گرفتن نهاد شورای صنفی دانشگاه آغاز کرده اند.
کمیته مردمی دفاع از غرب آذربایجان ضمن رعایت کامل استقلال جنبش دانشجویی آذربایجان بر حسب مسئولیت تاریخی فعالیت عناصر گروه های تروریستی کرد  در دانشگاه های منطقه غرب آذربایجان را به دقت تحت نظر داشته و  حمایت کامل خود  از جنبش دانشجویی آذربایجان را ادامه خواهد داد. 
مطالبی چند در رابطه با انتخابات سال گذشته شورای صنفی دانشگاه اورمیه:
متن خبر سایت نزدیک به گروه تروریستی حزب دمکرات کردستان در رابطه با شورای صنفی دانشگاه اورمیه:
CAPK آگری / ارومیه: يکي از نهاد هاي دانشجويی موجود در دانشگاه که بايد از حقوق صنفی از جمله خوابگاه غذا و امکانات رفاهي که دانشگاه براي دانشجويان فراهم می کند نظارت داشته باشد شورای صنفي دانشگاه است که در هر دانشکده برای يک سال با انتخابات گروهی را براي پست شوراي صنفي از ميان خود دانشجويان انتخاب می کنند ام مچندين سال است که در دانشگاه اروميه باندهای مافيايی که در خود دانشگاه هم وجود دارد به اين نهاد کوچک هم رحم نکردند و با دست اندازي در اين نهاد و با تفرقه انداختن در ميان دانشجويان عده خاصی از نوچه هاي خود را با اين تفکر که اروميه يک شهر ترک نشين است و بايدهمانطور که مسئولان دانشگاه ترک هستند شورای صنفی و...هم ترک باشند وبا سوئ استفاده از احساسات ملی دانشجويان ترک و فريب آنان و تقلب و حمايت علنی از آنان عده ای از دانشجويان مزدور و نوچه های خود را به اسم ملی گرايان ترک بر اين نهاد دانشچجويی حاکم کردند و اين سياست پليد دوره های متماديست که ادامه دارد با اين کار به چندين هدف خود رسيدند اول اينکه اتحاد بين دانشجويان کرد و ترک را به هم زدند و تفرقه حاکم شد دوم اينکه با نوچه هاي خود همهجوره ميتوانستند به دزدي و... خود ادامه داده و ديگر نماينده اي در کار نبود که از حق و حقوق دانشجويان دفاع کند.
و مزيت ديگری که برايشان داشت اين بود که صدای اعتراض عده زيادي از دانشجويان ترک را در اعتراض به وضع بد امکانات رفاهي دانشگاه خاموش مي کردند چون اين دانشجويان خود به اين نماينده ها که در راس کار بودند راي داده بودند و چون ترک بودند و شوراي صنفی دست ترک ها بود نبايد از آن انتقاد کنند و تا مي شد هم بايد ازآن حمايت مي کردندتا اين کرسي در دانشگاه از دستشان نرود در اين ميان تنها و تنها خود دانشجويان از اين به ظاهر انتخاب ضرر مي کردند و بس بيشتر از همه هم خود دانشجويان ترک چون با اين وضع حق اعتراض هم از آنان گرفته شده بود و اما اکنون دانشجويان آگاه کرد با پخش شب نامه اي در اين مورد و با سر رسيدن موعد دوباره تعيين اين نمايندگان در دانشگاه مواضع خود را در اين باره اعلام کردند و با دعوت همه دانشجويان به عدم شرکت در اين انتخابات اين سياست پليد مسئولان را محکوم کرده اند.
شايان ذکر است که پس از تقلب های گسترده در انتخابات سال گذشته دانشجويان کرد در محوطه پرديس شهر دانشگاه اروميه واقع در خيابان دانشکده دست به تحسن زدند و اعتراض خود را به نمايش گذاشتند که فيلم و عکسهای آن را پارسال برايتان ارسال کرده بودم .
قایناق: http://bati-az.com/

Tuesday, November 24, 2009

Urmiye Gölü qoruğu və Ulusal gəzimi















Urmu Gölü-nün Adalarının Türkcə Adlarından Örnəklər:
1- Urmu gölü-nün adlarının adi ya yalın(Anqıt), ya sonəklidirlər(gəmiçilər),ya da ki  çoğul(yassı yağlı qara)dirlər.
2- Adların rəsmi və devlətdə qeyd olanlar tam yanış və uydurmadırlar. Nümunə üçün dovlətdə yayılan Yerkiplərdə və yayınlarda əməcənlər ki bir növ Kərtənkələ(Lizard)dir Əmicanlar formuna yazılır və ...
3- Urmu Gölü-nün adalarının adlarinda işlənən Türkcə adlar çox bəlirli və müəyyən bir addılar, ki bu adlar adanın növ(Ada, dağ,daş, təpə, dərə və ...), Rənglər, heyvanlar ki o adalardaa yaşayırlar, od və yaşıllıqlar, Adanın ölçü və şəkili və ... və sonda bəzən bir mənada olan ada bölmək olur.
4- Urmu Gölü-nün adalarının bəzən adları İnsan adindan alınıb: Kazım Xan Daşı=Qırxlar=İyidir, Osman Yumruğu, Əhməd Daşı= Qalxanlı, Əbilqasım Daşı= Bayraqlı. iki ad Əli mirzə və Əmocanlar antropoloji ad dəyillər və yanışdılar bu adların doğrusu Ala Məzrə və Əməcənlərdir.
5- çoxlu adlar neçə mənalari var bu adları neçə bölümdə yerləşdirmək olur. Nümunə üçün: Bozca  ki mənası ayaqları uzun toyuq, Boz rəngi və bir yer ki heç yaşılıq olmaya bu mənalari verir.
6- neçə ad var ki onlarin mənasi barəsində danişmaq bir az fikir və araşdırmaq lazımdır k iyazının sonunda gətirmişəm.
7- Türkcə adlarda işlənilən sonəklər:
- Lı ya Lu: Nəsibət ya mülkiyət. Eşit Ulus sözü Moğollca bir Sözdür. Bölük adlarindan sonra xalq və El mənasindadir. Bu adlarda: Bayraqlı, Qalxanlı, Bayatlı, Bəzəkli, Bucaqlı, Çayırlı, Danalı, Samanlı, Qanlıqılı(Qanlı), Qurşaqlı, Yağlı(Ayaqlı), Kəngərli, Küləkli, Yapaqlı, Yarmaqlı, Yanqılı, qırnalı , Toppuzlu.
- Ca(Cə): sonəki Şərt Status və aksan. Ağca, Bozca, qaraca, Qaynarc, qızılca, Göycə, Sarıca.
- Lıca(Lu+Ca): daşlıca, Duzluca, Saxlıca, Qapaqlıca, Qıpılıca.
- Lar(Lər): Cəm Sonəki. Türklər, Qırxlar, Doqquzlar, Qamçlar, Gəmiçilər.
- Calı(Cə+Lu): Qoşacalı 
- Cıq(Cık)= Adacıq, Afşarcıq, İspircik, Qayacıq.
- Aq(Ak): Sığınaq, Sancaq, Dilək, Qapsaq, Bəzək, Tapdaq, Yapaq.
- Iq: Yanıq.
- Ma(Mə): Barınma, Törəmə.
- Çi: Gəmiçi, qamçılar.
- It(Id): Umud(Um+Ut), Anqıt(Anq+ıt).
- Sun: Toxsun(Tox+Sun).
- Qan(Gan): (yer, Ərazi, mekân):Yarılğan, Çalağan.
- Qan(Yən): Sonək fail ki işi təkrar Eyləyir. Güləyən, Somurqan.
- Qa, Gə: Götürgə(Götür+gə).
- In: Sayın(Say+ın)
- L: Keçəl(Keçə+L).(Keçə bir Türkcə Södür ki Fars dilinə keçib).
- Lıq: Varlıq əlaməti. Arpalıq.
- Çə: Çömçə.
- C: Dinc(Din+C).
- Man: Özgünlük Sonəki və şiddət alman(Yal+Man)
- Daq(Dək): Tapdaq.
- Maz: Quş Qonmaz
- Laq: Qaşqalaq(Qaşqa+Laq).
- Tın: Altın(Al+Tın).
- Cən: Əməcən
- ....
Necəlik və çeşidi bəlirləyən Adlar
Urmu Gölünün Adalarının Türkcə Adlari, Türkcə Sözlər nümunə üçün Ada, Yarım Ada, Dağ, Qaya, Daş, Təpə və dərə gəlirlər. Və Yuxarı, Aşağı, Böyük, kiçik və ... belə Sözlərlə Adaları müqayisədə və Adanın yerı üçün istifadə olur.
Nümunə üçün Adaların Adlari:
- Təpə(Dəpə): bir Türkcə Söz ki Zirvə ya ucalıq, Kəllə mənasinda. Topu-Topu, Topə, Dəpə(bu Sözlərlə qohum Top, Topuz, Topuq və ... Çağdaş Türk Dilində). Bu söz Fars dilinədə keçib.  
- Daş(Taş): coğrafya Adlarinda Daş, Xam yer və Açıq Səhnə mənasindadir.
Dərə: bir Türkcə Söz, bir yer iki dağ arasında su yığıla oraya Dərə deyilər. Dərmək Sözülə Qohum(Tər,Ter,Dir, Tir). Yığışmaq və yığıncaq mənasinad. Dərız(taxıl ki biçilib və dəstələnib) Sözülə qohum, Dərnə(blaca Səbət meyvə Dərmək üçün), Dərnək(bir qab ki Ürün ona yığarlar), Drnk(Cəmiyyət və yığıncaq), Dərgi(Journal), Tərgi(Süfrə), Dərgəz(oraqça və Çəmən vormaq bıçaqı), Dərləmək(yığmaq bir yerə), Dərmə(Seçmə), Dərgə(Dəstə), Dərin(derinlik) və ... toprağı sürmek(درو کردن) Fars dilinə keçib.
- Qapsaq: bir torpaq ki yağış yağandan sonra Quruya.      
- Qaya(Qiyə): Böyük Daş və bəzəndə uca dağ.
- Gədik: dağ, keçmək yolu, bir dağ ki çox qar yağa, qışda keçen yol və Godək Azərbaycanda bir tayfa adidir. 
- Səngir: Əski Türk dilində dağ, Təpə, dağın zirvəsi, duvarın sonu mənasındadır. Səngər Formina Fars dilinə keçib.
Heyvanlar
Urmu Gölü Azərbaycanın daxili  Gölü və İran Adli ölkənin ən böyük gölüdür. Urmu Gölü qoruğu və Ulusal gəzimi 102 Böyük Ada və adacıq var ki onlarin ən önəmlisi: Qoyun Dağı adası, Eşşək Dağı, İspir Adasi, Dilək Adası və Doqquz Adalar. Urmu Gölü-nün bölgəsində 27 Tür məməli, 212 Tür quş, 41 Tür Sürüngən, 7 Tür iki yaşamlilar(yüzərgəzər), 26 Tür balıq yaşayir. 
Quşlar
Urmu Gölü qoruğu və Ulusal gəzimimində olan Quşlardan indiyəcən 186 yerli və göçmen tanınıb. Urmu Gölü hər il paxlan quşların və Ağ Qotan doğum yerləridir, hər il qışda Suçul quşlar və müxtəlif ördeklər(qıl Qoyruqlu, Yaşıl Baş, ..), Qu(Səssiz Qu və ...) , Bozca(uzun qıçlı toyuğ) Urmu Gölünə köçürlər. Başqa Quşlar ki Urmu gölündə yaşayirlar: Bağri Qara(bağri Qərə, Daş sındıran), Mağ, zəy(şap), Qarqa(Qara qarqa, Ala Qarqa, Dolaş və ...), Arı qapan, qartal(Gəcir), Gəcələ, Saxsağan(Çəlçələ= Çəlçələ bir Türk sözüdür), Göyçə Qarqa(zağca), Güləyən, Suna, Qaz, Anqıt, Al Qoşaqli, Qağayi, qırlanqıç, qaranquş-Qəylənquş, kəklik, Sığırçın, müxtəlif Qırğılar(Doğan, Sonqur, Şonqar, Qırğı, Qızıl Quş, El Quşu, Laçın, Tərlan və ...) , Palançi qəcir(leşyeyən qartal), Sarı Asma, Dırmaşıq, Serçə, AlaCaqanat, Çali quşu, Qamışçın, Başdanm qara, Toyqar, Ağac Dələn- Ağac Qaxan, Bayquşlar, Papağan(tutuquşu), güvərcinlər, Atmaca, Qartal(=Qaraquş), Çaqir, qaşıqçı, Qazalaq(çalı bülbülü), Qaşqalaq(Bir növ ördək), Sandavaç(bülbül), Çomçüq(sarı bülbül), bıldırcın, Yarasa-Gecə(Quşu gecəquşu), Qalınca(ququ quşu), Çaqır(bir Növ Qırğı) və ...
Onurğasızlar
Urmu Gölünün ən önəmli Onurğasızı Artemia Urmiana Adila Adlanır. Bu canavar yerli Duzlu Su da yaşayir və çolxu quşlarin yeməyi sayılır.
Məməlilər
iki növ Məmli Urmu Gölündə yaşair ki biri doğu Qoçu(Ovis Orientalis Gmelini) ki Qoyun dağı və İspir dağnda yaşayir. ikinci Məməli İkiSu Geyibi(Dama Mesopotamica) ki Eşşək dağında yaşayır.
Sürüngənlər
Urmu Gölü qoruğu və Ulusal gəzimində müxtəlif Sürüngənlər yaşayir: kərtənkələ, Əməcən, Qayaqapan, Oğlan yoldaşi, Qız Boğan və ... Türlü ilanlar(Ağılı ilanlar) və yarı ağılı ilanlar.
Adaların adlarından örnəklər
Urmu Gölü Adalarında olan Heyvan adlari: Anqıt, Paxlan, Qotan, Quş, Çalağan(kərkənez), Dana(buzov), Dəlicə, Eşşək, Qoyun, Əməcən, Güləyən, Bozca, Hünü, Qaşqalaq, Qamçı və ... burda Quşların adinin çox olmasi çox Alımlıdır. Fikrimə gəlir ki Türk Dilinin zənginliyidir ki Səbəb olub Fars Dilində çoxlu quş adlari da Türkcədir: Ləklək(hacıleylək), Ğaz, Ördək, Qu, Qırğı, bildirçin, Dəlicə, Balaban, Çəngər, sonqur(Sənqər), Quş, Dərac, Tərlan, Tərmtay, Laçın, Sargəpə, Əşqər, Səncər(Sancar= bir nön Qartal), durna, qırqovul, Yağrı Qara, Dal, Çəngər, Əbçəlik, Paşalıq, Tərqə, Paxlan(Baklan), Suna, Çəlçələ və ... Quş, Qoyun və Eşşək Adinadn işlənilən başqa adlar:
- Anqıt: (Anqut, Anqurt, Anqır Əski Türk Dilində Hanqıt ...,); bir növ ördək ya Qırmızı Ğaz
- Əməcən: bir Tür Kərtənkələ(Kəltən, Kələr, Kələz). Qohum bu Sözlərlə: Əməmək, Əmək(Əzab, Çətinlik, İş), Əməkləmək(uşaqın Dörd qıçlı yol Getməki), Əmənmək(Çətinliklə bir yerə çatmaq), Əməndirmək(Yorulan) və ... Türkiyədə (nümunə üçün Bəy pazarında) elə bu formda Əməcen var. Ki yanlış Əmiacnlar Yazılır. Quzey Azərbaycanda ki kimin ki Baybecən(dədə Qorqud Dastanlarinda) Sözün Babacan Çay yazılır.
- Ohun: Hünü? . Hünü= mığmığ(ağcaqanad, sivrisinek, mığmığa, Milçək, ...)
- Bozca: Qıçı Uzun Toyuğ, Yağış Toyuğu.
- Paxlan: qızılqaz(Flamingo), yerli Ləhcədə Pəxlən, başqa Türk dillərində Baqlan, Baklan, Bağlan. Bir Quş ki Anqıt ya Vəhşi Ğaza oxşayir. Fars dilinədə keçib. Urmu-lilar Urmu Gölü Palçıqlarına da Paxlan-Poxu(Pəxləm Poxu) Deyərlər.
- Çalağan(Çalaya, Çalağay): Quş, Alıcı, Bir Ovçu Quş ki qırğıdan Böyükdür.(Qırğı Da Türkcə Sözdür). Bu Söz bu Türk sözlərlə Çalak, Çaleş, Celd və ... Fars Dilinə keçib Qohumdilar.
- Dəlocə: bir Tür balaca doğan(şahin) ki Qand Və quyruqu Uzun və çildir. Müxtəlif Türləri var: Çayir Dəlicə, bozqir Dəlicə, Göycə Dəlicə, Dəlicə doğan və .... Bu söz Türk Dlinidən Fars Dilinə keçib.
- Qotan: Müxtəlif Türlərdə: Ağ qotan quş, kiçik Qotan Quş, Təpəli qotan Quş. 
- Güləyən: Bir Tür Ördək.
- Qaşqalaq: bit Tür Ördək.
- Qamçılar: Qəmçı ərkək At Mənasinda. Qamçı şallaq ki Qamlar və ruhanilər Bir Dini Türk Törənində qaval Çalirdilar.  
Bitkilər və yosunlar:
Urmu Göl, Gölməçə və bataqlıq(sulaq, Bataq, batlaq) Bozqır Kökənləri var. Urmu Gölü qoruğu və Ulusal gəzimimində 546 Tür Bitiklər, 149 Cins və 55 Soyda Tanınıb. Bitkilərin toplumlari: Suçul= Su Sevər Bitkilər(Hydrophtic), Duzçul=Duz Sevər Bitkilər( Halophytic), Qumçul= Qum Sevər Bitkilər(Pseammaphytic) və Quru-Qara Bitkilər(Xerophytic). Bunlari iki Bölümə Bölmək olur:
1- Ağaclar və Çalılar: iynə Yarpaqlar nümunə üçün ardıç, Geniş Yarpaqlar Daş Ağac kimin(Dağdağan, Dağdağan da bir Türkcə Sözdür), Yemişan və ...  
2- Otsu Bitkiləri: Buğdagillər, Qaraqınıq(kəklik), drmnə(Demnə bir Türkcə Sözdür), Ot(Göyərən, Alışan, Bulaq Otu, Dəlicə Otu, Alağı, Eşşək Qulağı, Subiyiri, ÇulOtu və ...), Kəklik Otu(Kəklik bir Türkcə Sözdür), GünOtu və ...
Urmu Gölü qoruğu və Ulusal gəzimimində 12 Tür Duz Çul Göyü və Yaşıl yosunlar yaşayir.
Adalardan Örnəklər: Arpa, Saman və ... bu örnəkləridə saymaq olur:
Toppuzlu: Toppuz = toxmaq (gürz). Toppuzlu bitkilər(Kəngər, xaş-xaş, ...). Toppuz Dəbus Formuna Ərəb Dilinə keçib. Toppuz Sözünün kökü: Türkcə Top(dairə, Girdə) Sözündən Alınıb. Top Sözü Fars Dilinədə keçib.
Çayır: Sudaşıyan, Çayır Türkcə Çay(river) sözündən alınıb.
Somurqan: bir Uzun, incə,Tüklü Ot ki Ürək xəstəliyi üçün yaxşıdır. 
Qapaqlıca: Bir bitki ki Mədə üçün yaxşıdır.
Quş qunmaz: bir Tür tikan ki yaralar üçün istifadə olunur.
Boyalar və Metallar 
Urmu gölü Adlarinda işlənilən Rənglərin Adlari: Ağ, Al, Boz, Qara, Sarı, Göy, Qızıl, Qaşqa, Ala və dəmir və Altın.     
Adlarin Adindan Örnəklər:
- Ağ(Aq): Ağ Rəngi Mənasindan sonra Az sayı mənasindadir.  
- Ağca: (Aq, Ağca, Aqca, Ağcə, Aqcə): Ağ Rənginə Oxşayan.
- Altın(Alton): qıp qırmızı, qızartı. Al Sözündən ski Qızartı mənasindadir. 
- Boz(Bəz): kül rəngli, coğrafiya Adlarinda bir yer ki bitkisiz ola.
- Toxsun: (Tox+Sun) tutqun Rəng Mənasindadir.
- Sarı(Sara): Sarı Rəngi mənasinan sonra Düzənlik yer(Düz,Çül,Alıan) mənasindadir.
- Qara(Qəra, Xərə, Qərə): Qara Rəngi, Çoxluq, Güclü, geniş. 
- Qaşqa: Qaşqalaq Ördək. Bir Ağ yer üzdə(At Üzü). 
- Qızıl(Qzl): Qızartı.
Oymaqlar
Türkcə Oymaqlarin Adi ki Urmu Gölünün Adalarında işlənilib: Merkit, Türklər, Afşar, Bayat(Bəyat), Qanqılı, Kəngərli(Kəngərlu), Danalı(Danalu), ispir, Bayındır(Bayndır), Çalğan, Arpa, Qarlı(Qarlıqs). Bu Adlar çox Əski Türk Oymaqlar(Qanqılı, Kəngərli, Qarlıq), Əski Türk Oymaqlar(Afşar ...) və Orta Türk Oymaqlari(Bayındır...) malikdir. 
Adaların Adindan Örnəklər:
- Arpa: Elxanli Oymaqi(Arpaqaon).
- Afşar(Əfşar, Avşar, Avoşar, Ovuşar): Oğüz Oymaqlarindan biri. Toplayıcı, Diribaş, yönətici, yardımçı və ... mənasindadir.        
- Bayındır(Bayndr): Bolluq, avadanlıq
- Türk: İran Adli ölkənin Ulusal Oymaqi, Qüvvə, Güc, cürətli, Gözəllik 
- Çalağan(Çala+Ğan): Türk Oymaqlarinin yerinə Çala-Çala deyilir. Belə Adda AZərbaycan və Türkiyədə var(Çal Kəndi, Çal Təpə, Çal Daş, Çal daq və ...)
- Danalı(Danalu): bir Türk Oymaq Adi. Mənasi Buzov malikidir. 
- Qanlı(Qanqılı, Qanlu, Qanı): Araba, Döngü. Bir çox Əski Türk Oymaqinin Adi, Hekayələrə Görə Döngü və Arabani yradiblar. 
- Kəngərli(Kəngərlu): çox Əski Tür Oymaqlari ki beçinci yüzıldən Azərbaycanda yaşayirlar.  Bu Gün Batı Azərbaycan və Tehranin Türklərinin kökləri kəngərlidir.
- Merkit(Merkid): Bir Türk Oymaq Adi.
- Qarluq = Qalıq = Qerləq: Mənasi Qar Təpəsidir. Gök Türklərin bir Oymaqidirlar.
Suyut Qavramlar(Yalnız duyğular)
Adlardan Örnəklər:
- Umud: Umud(Kökü Ummaq) Sözü Omid Formunda Fars dilinə keçib.   
- Barınma: sığınacaq, Qorumaq Anlamindadir.
- Törəmə: Yayılma, baxış, Göstərmə
- Dilək: istək, Arzu. Kökü diləmək.
- Dinc: Yavaş, Basit, Qolay, ovundurmaq. Fars dilinədə keçib(Denc). Bu sözlərlə Qohum: Dincələmək, dinmək, dingin, Dinləmək və ...
- Saxlu(Saxlı): sağlam, Gizli, oğrun-oğrun, Saxlağu. Kökdə Saxlamaq və Saxlanbac la Qohum.  
- Sayın: Gözəl, dəyərli, Yalnız, saygılı.
- Sığınaq: sığınacaq, Əski Türk Dilində Balıq Mənasindadir(Blıqlu Şəhər və Qala Anlamindadir). Sığmaq, Sığışmaq, Sığınmaçı sözlərilə Qohum.
- Qoşacalı: UğurSuz
Biçim, ölçü, Durum bildirən Adlar
Bu Sözlər Adaları Tanıtmaq üçün işlənilib: Yassı, Yarım, Yarmaqlı, Çat, Qırnalı, Qıplıca, Bucaqlı, Yumru, Çömçə, iri, Yekə, Qaba, Tək, Yalqız, Şüş, Qoşacali, Yalman və ...
Adlardan neçə örnək:
- Tapdaq: Tez-tez otarılan yer. Kökü: Taptamaq, Taptalamaq 
- Çömçə(Çöm+Çə): Mala, Çömlək(Çöm+Lək) Sözüılə qohum. Çömçə Formunda Fars dilinə-də keçib. 
- Çanaq(Çənaq): Qab, Qutu, Dərin boşqab, Fars Dilinə-də keçib. Çanaq Anten Anlamındadır. Çanaqçı Azərbaycanda bir Türk Oymaq Adıdır.   
- Şüş: uca, Ucu iti, Şış Sünbə və bişirmək üçün istifadə olan şiş anlamındadır(Böyük Şiş Təpə Quzey Azərbaycanda bir dağ Adıdır). 
- Qıplıca: suyu Qaynatmaq üçün bir qab. 
- Küləkli: bir yer ki Yel və Külək çox əsir. 
- Məncıq(Mıncıq, Bəncəq, Buncuq, Muncuq): qiymətli balaca daşlar(Pərçəm və Toğ Türkcə sözdilər ki Fars dilinə keçiblər) Atılanın atasının Adı(Hön Türklərdən)  
- Yarmaq: yer və dağı Parçalamaq, pul, Yara, Yarı, yarım Sözlərlə qohum.
- Yarılğan(Yarğan): uçurum, dərə arxası, əyri uzun dərə 
- Bəzəkli: Bəzə+K+Li: Bəzəmək, Gözəlləşdirmək. Bəzək Türkcə sözdür ki Fars dilinə keçib. 
Hydronimlər: 
- Qaynarca(Ğınırcə): Su ki yerdən çıxa. Kökü Qaynamaq  
- Götürgə(Götür+Gə): Tökmə Torpaqdan Qayırılan Arx.  
-  Qala(qələ, Qüllə): kənd, avadanlıq. Türkcə Qalqa kökündən. Qalqa Sözünün kökü Qalxan-dur ki sonralar Qala formunda yazılıb. Kala, kalat və ... Fars dilinə keçib. Ərən dilində Qələ Sözüilə fərqlidir.          
-Kənd: Avadanlıq
Kökənləri kəsinləşməyən bir neçə ad
- Eişk meydanlar- Eşşək? Meydanlar, Eşik Meydanlar? Bu Adnın adı Eşşək meydanlar deyilir nəzərə gəlir ki Eşik Astana Anlamaında doğru ola bilər. Buna Görə ki Eşşək Meydanlar Qural(Dil bilgisi qaydalarında) baxımından uyğun dəyil. Gərək bu ad doğru olsa gərək Eşşə Meydanlari ola(nümunə üçün: Eşşk Dağı).
- Ərdəşə(Ardış?, ArdAşa): Ard+ış: Ard(Arxa, dal, Dağlıq Evi) + ış(Yer). Quzey Azərbaycanda(indi daşnak Ermənilər işğal altındadır) bir Ad Ardşan = Ard + Aşan? var ki Dağ və arxaşan Dağı= Arx Aşan ki mənasi Arxın Üstüdür.
- ŞahaTala: Şaha Tala Yarım adası Hülagû Han Çingiz Xanın nəvəsinin Qəbrıdır. Şaha Tala iki Bölümnən Təşkil olub: Şaha(Bəzı yazılarda Şahu) və Tala(Bəzi yazılarda Tula, Təla). Birinci bölümün mənası, Şaha(Şahu) hələ bilinməyib. Ancaq ikinci bölüm, Tala:
Birinci Olasılık - Tala: Türk dilində bir balaca yer ki ağacsiz və meçəlik içində ola deyilir. Quzey Azərbaycanda buna uyğun coğrafiya Adlar var: Ax Tala(bir Türk oyamaqının Adi), Ağ Tala, Ala Tala, Bostan Tala və ...
ikinci Olasılık- Dalay(Taloy, Tovul, Tula): Monğul Dilində Dəniz , kökü Çin Dilindən Ta(Böyük)+ Loy(su çixan yer, Bulağ) 
Üçüncü Olasılık: bulut Parçasi, Dağılıq, ayrılmış və ... (Tekkə-tikə bir Türkcə Sözdür ki Fars dilinə keçib).
- Qanacana- Gatacaba?: belkə Qana+ Cana Sözündən alınıb. Qana(Xana, Kana). Türk dilində o torpaq ki Üzümlük də ola deyilir. Qanalıq: Üzüm bağı. Xana(Güney Azərbaycanın bir Şəhərinin adi) Sözünündə kökü bu Sözdür.
- Əli Mirzə: Olasılık Ala Məzrə sözündən alınıb. Örnəklər: Bala mərzə, Böyük məzrə, ... Azərbaycanda. Ala və Al çoxlu Əski yerlərin adında var ancaq bu Sözləri Xalq ya Dovlətlər tərəfindən dəyişilib. Örnəklər: Al Aşıq ki Əli Aşıq deyilir.  
Kəmər-kömər? Gömər?: çox Əski Türk Dilində Bulud, qaranlıq, Ciddi, Cürət mənasinda var ki kökləri: Kumoru, komoly, Komor Formunda var.             
- Şah Sürənli: Şahın Atlı qoşunu qarşında Qara sorən?  
- Ağ Məstə?
- Qızıl Kəngəvər? Kən+ Avar?
- Yassı- qılınc Yağlı? (Ayaqlı) Qara
yalın= sadə  
yerkıp= xəritə
Bölük= dəstə
Ürün= Məhsul
Qaynaq Mehran Baharli və Latıncə Çeviri Ümid urmuli